Doanh nghiệp Việt bứt phá nhờ mô hình nhà máy thông minh

Chuyển đổi số thúc đẩy năng lực sản xuất ngành công nghiệp hỗ trợ

Dự án phát triển nhà máy thông minh, khởi động từ Biên bản ghi nhớ giữa Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương) và Samsung Việt Nam ngày 22/2/2022, đã tạo nên bước ngoặt cho các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ Việt Nam. Mục tiêu của chương trình là nâng cao năng lực sản xuất thông qua chuyển đổi số, xây dựng nền tảng công nghệ thông tin để tối ưu hóa quy trình, kiểm soát chất lượng và tăng năng suất.

Sau ba năm triển khai, 72 doanh nghiệp trên cả nước đã được tư vấn trực tiếp, trong đó 52 doanh nghiệp được hỗ trợ từ năm 2022-2023 và 20 doanh nghiệp trong năm 2024. Kết quả nổi bật là cấp độ nhà máy thông minh bình quân của các doanh nghiệp tăng từ 0,9 lên 2,1, theo đánh giá của Samsung Việt Nam.

Các doanh nghiệp đã áp dụng công nghệ hiện đại như cảm biến để thu thập dữ liệu sản xuất theo thời gian thực, quét mã vạch để quản lý kho và màn hình giám sát hiển thị thông tin về lỗi thiết bị, hàng tồn kho và trạng thái sản xuất. Một số doanh nghiệp còn triển khai hệ thống quản lý sản xuất và hệ thống hoạch định nguồn lực doanh nghiệp quy mô nhỏ, hoặc ứng dụng IoT để giám sát sản xuất.

Những cải tiến này không chỉ giúp số hóa các quy trình thủ công mà còn giảm thời gian thao tác, tối ưu hóa công đoạn sản xuất và xây dựng môi trường làm việc an toàn. Ví dụ, việc chuyển từ ghi chép tay sang sử dụng Google Sheet đã giúp chuẩn hóa dữ liệu, tăng tính minh bạch và dễ dàng chia sẻ thông tin trong nội bộ doanh nghiệp.

Từ số hóa đến tăng trưởng bền vững

Sự chuyển đổi sang mô hình nhà máy thông minh đã mang lại hiệu quả vượt trội, đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt của ngành công nghiệp hỗ trợ. Lấy ví dụ, Công ty CP sản xuất và xuất nhập khẩu bao bì Thăng Long, một nhà cung cấp bao bì cho Samsung từng đối mặt với nhiều thách thức do quy trình thủ công.

Trước đây, toàn bộ dữ liệu sản xuất được ghi tay và nhập vào Excel, dẫn đến thiếu sót trong quản lý và bảo trì thiết bị. Máy in thường xuyên hỏng bất ngờ, gây gián đoạn sản xuất và giảm hiệu suất.

Sau khi tham gia dự án, Bao bì Thăng Long đã triển khai hệ thống thu thập và phân tích dữ liệu theo thời gian thực. Các thiết bị được trang bị cảm biến hiện đại, kết hợp với công nghệ tự động hóa để quản lý chất lượng máy in.

Hệ thống giám sát còn cảnh báo khi thiết bị vượt ngưỡng cho phép, giúp phòng ngừa hỏng hóc trước khi xảy ra. Kết quả, công ty không chỉ giảm lỗi sản xuất mà còn tiết kiệm năng lượng, tối ưu hóa vận hành máy sấy in và tăng cường quản lý ESG. Theo ông Nguyễn Minh Ngọc, Tổng giám đốc công ty, dự án đã giúp loại bỏ các lỗi bất thường gây thiệt hại lớn, tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững.

Tương tự, Công ty TNHH Xây dựng, Cơ khí và Thương mại Bình Minh (Bình Minh TMC) cũng ghi nhận bước tiến vượt bậc. Từ một cơ sở sản xuất 150m² vào năm 2008, công ty đã mở rộng quy mô lên 10.000m² với 320 nhân viên, trở thành đối tác chiến lược của Samsung và nhiều tập đoàn toàn cầu.

Trước khi tham gia dự án, Bình Minh TMC gặp khó khăn trong việc giảm tỷ lệ lỗi và nâng cao năng suất do phụ thuộc vào ghi chép thủ công. Sau khi áp dụng hệ thống MES, công ty đã số hóa hoàn toàn các quy trình, cho phép theo dõi tiến độ sản xuất theo thời gian thực và điều chỉnh kế hoạch ngay lập tức. Kết quả, tỷ lệ hoạt động của thiết bị tăng đáng kể, giúp tiết kiệm chi phí và dự kiến doanh thu năm nay tăng hơn 30% so với năm trước.

Những con số này phản ánh tiềm năng to lớn của chuyển đổi số trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh. Việc tăng cấp độ nhà máy thông minh từ 0,9 lên 2,1 không chỉ là cải tiến kỹ thuật mà còn là bước chuyển đổi chiến lược, giúp doanh nghiệp tối ưu hóa nguồn lực, giảm chi phí và đáp ứng tốt hơn yêu cầu của chuỗi cung ứng toàn cầu.

Nhà máy thông minh mở đường cho doanh nghiệp Việt vươn ra toàn cầu

Nhìn vào kết quả của dự án, rõ ràng nhà máy thông minh đang trở thành xu hướng tất yếu đối với các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ Việt Nam. Việc áp dụng công nghệ như IoT, cảm biến và hệ thống MES không chỉ cải thiện hiệu suất sản xuất mà còn giúp doanh nghiệp tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt với các đối tác lớn như Samsung.

Theo bà Đỗ Thị Phương Liên, Phó Tổng giám đốc Bao bì Thăng Long, quá trình chuyển đổi đã giúp công ty “tái sinh” như một lần khởi nghiệp thứ hai, mở ra cơ hội tăng trưởng bền vững trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt.

Dự án cũng đặt nền móng cho việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Từ năm 2022-2023, 122 chuyên gia về nhà máy thông minh đã được đào tạo, tạo ra đội ngũ tư vấn nội địa có khả năng hỗ trợ doanh nghiệp áp dụng công nghệ hiện đại.

Năm 2025, Cục Công nghiệp và Samsung Việt Nam tiếp tục kế hoạch tư vấn cho 10 doanh nghiệp (5 ở phía Bắc, 5 ở phía Nam), đồng thời đào tạo thêm các chuyên gia tư vấn thông qua chương trình lý thuyết 3 tuần và thực hành 9 tuần.

Theo Tài Chính 247, xu hướng chuyển đổi số trong ngành công nghiệp hỗ trợ sẽ tiếp tục tăng tốc trong những năm tới, đặc biệt khi Việt Nam đang đẩy mạnh nội địa hóa và tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Các doanh nghiệp áp dụng mô hình nhà máy thông minh không chỉ nâng cao năng suất mà còn tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế, đặc biệt trong các ngành yêu cầu độ chính xác cao như điện tử và bao bì.