Xuất khẩu Trung Quốc lao dốc, giảm phát tăng nhiệt dưới áp lực thuế quan

Xuất khẩu lao dốc dưới áp lực thuế quan

Cuộc chiến thương mại do Mỹ khởi xướng, với các mức thuế quan áp đặt lên hàng hóa Trung Quốc, đã làm rung chuyển các doanh nghiệp xuất khẩu và gây ra những hệ lụy lớn đối với chuỗi cung ứng toàn cầu. Dữ liệu hải quan mới nhất cho thấy kim ngạch xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ trong tháng 5 giảm mạnh 34,5% so với cùng kỳ năm trước, mức sụt giảm nghiêm trọng nhất kể từ giai đoạn đầu của đại dịch COVID-19.

Tổng kim ngạch xuất khẩu của Trung Quốc chỉ tăng 4,8% trong tháng 5, giảm đáng kể so với mức 8,1% của tháng trước và thấp hơn dự báo 5,0% từ các nhà phân tích. Điều này diễn ra bất chấp việc Mỹ đã nới lỏng thuế quan đối với một số mặt hàng Trung Quốc từ đầu tháng 4. Tuy nhiên, các doanh nghiệp vẫn phải đối mặt với những quy định kiểm tra hải quan nghiêm ngặt hơn, đặc biệt đối với các mặt hàng như đất hiếm, với xuất khẩu giảm gần 50% trong tháng vừa qua.

Trong khi đó, nhập khẩu của Trung Quốc cũng giảm 3,4% so với cùng kỳ, vượt xa mức dự đoán giảm 0,9% của thị trường. Các mặt hàng như dầu thô, than đá và quặng sắt đều ghi nhận mức nhập khẩu giảm, phản ánh nhu cầu nội địa suy yếu. Chuyên gia kinh tế Xu Tianchen từ Economist Intelligence Unit nhận định rằng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu và thuế quan đã làm chậm đáng kể hoạt động thương mại, đặc biệt trong lĩnh vực máy móc điện tử và nguyên liệu thô.

Áp lực giảm phát ngày càng rõ rệt

Bên cạnh những khó khăn từ thương mại quốc tế, Trung Quốc còn đối mặt với tình trạng giảm phát ngày càng trầm trọng. Theo Cục Thống kê Quốc gia, chỉ số giá sản xuất (PPI) trong tháng 5 giảm 3,3% so với cùng kỳ, mức giảm sâu nhất trong 22 tháng. Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) cũng giảm 0,1%, cho thấy sức mua của người dân vẫn chưa có dấu hiệu phục hồi.

Sự sụt giảm giá cả này phần lớn bắt nguồn từ tình trạng dư thừa công suất sản xuất, cùng với nhu cầu nội địa yếu kém. Ngành sản xuất của Trung Quốc, vốn là động lực chính của nền kinh tế, đang chịu ảnh hưởng nặng nề từ các rào cản thương mại và sự suy giảm đơn hàng từ các thị trường lớn như Mỹ. Ngay cả ngành dịch vụ, vốn được kỳ vọng sẽ hỗ trợ tăng trưởng, cũng đang chững lại do tâm lý thận trọng của người tiêu dùng.

Doanh số bán lẻ trong tháng 5 tăng trưởng chậm hơn so với các tháng trước, khi người dân hạn chế chi tiêu do lo ngại về việc làm và thị trường bất động sản trì trệ. Một ví dụ điển hình là chuỗi cà phê Starbucks, vốn đã phải giảm giá trung bình 5 nhân dân tệ cho một số đồ uống lạnh tại Trung Quốc để kích cầu. Tuy nhiên, lạm phát lõi, không bao gồm thực phẩm và năng lượng, chỉ tăng nhẹ 0,6%, cho thấy sự cải thiện còn rất mong manh.

Nỗ lực kích thích kinh tế gặp khó

Để đối phó với những thách thức này, Bắc Kinh đã triển khai một loạt biện pháp kích thích kinh tế. Trong tháng 5, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc đã cắt giảm lãi suất cho vay chuẩn và tung ra gói cho vay ưu đãi trị giá 500 tỷ nhân dân tệ nhằm hỗ trợ các lĩnh vực như chăm sóc người cao tuổi và tiêu dùng dịch vụ. Những nỗ lực này được kỳ vọng sẽ giảm bớt tác động tiêu cực từ chiến tranh thương mại và khủng hoảng bất động sản kéo dài.

Tuy nhiên, hiệu quả của các biện pháp này vẫn còn hạn chế. Thị trường tài chính phản ứng khá dè dặt, với chỉ số CSI300 và Shanghai Composite Index chỉ tăng nhẹ 0,2%. Chuyên gia Zichun Huang từ Capital Economics cho rằng, dù xuất khẩu có thể phục hồi một phần trong tháng tới nhờ thỏa thuận đình chiến thương mại tạm thời, nhưng nguy cơ gián đoạn vẫn hiện hữu khi các mức thuế cao có thể quay trở lại vào cuối năm.

Thặng dư thương mại của Trung Quốc trong tháng 5 đạt 103,22 tỷ USD, tăng nhẹ so với mức 96,18 tỷ USD của tháng trước. Tuy nhiên, con số này chưa đủ để bù đắp cho những thách thức lớn hơn mà nền kinh tế đang đối mặt, từ nhu cầu nội địa yếu kém đến các rủi ro bên ngoài ngày càng gia tăng.

Triển vọng kinh tế u ám

Những diễn biến gần đây cho thấy Trung Quốc đang đối mặt với một giai đoạn đầy thách thức. Cuộc chiến thương mại với Mỹ, dù đã có những dấu hiệu tạm lắng với các cuộc đàm phán đang diễn ra tại London, vẫn chưa mang lại giải pháp bền vững. Các vấn đề như chính sách kiểm soát đất hiếm và sự phụ thuộc lớn vào xuất khẩu khiến Trung Quốc dễ bị tổn thương trước những biến động thương mại toàn cầu.

Trong bối cảnh đó, nhu cầu nội địa yếu kém và áp lực giảm phát tiếp tục làm phức tạp thêm nỗ lực phục hồi kinh tế của Bắc Kinh. Các chuyên gia như Huang từ Capital Economics cảnh báo rằng tình trạng dư thừa công suất có thể kéo dài giảm phát sang năm tới, khiến Trung Quốc khó đạt được tốc độ tăng trưởng mong muốn.

Dù chính phủ Trung Quốc đang nỗ lực thông qua các chính sách kích thích, nhưng tâm lý thận trọng của người tiêu dùng và các doanh nghiệp vẫn là rào cản lớn. Để vượt qua giai đoạn khó khăn này, Trung Quốc cần không chỉ các biện pháp kích thích kinh tế mà còn những cải cách dài hạn nhằm giảm sự phụ thuộc vào xuất khẩu và thúc đẩy tiêu dùng nội địa. Tuy nhiên, với những bất ổn đang diễn ra, con đường phía trước vẫn còn nhiều chông gai.