Hợp tác xã (HTX) Việt Nam hợp tác quốc tế, đẩy mạnh nông nghiệp xanh

Hợp tác xã (HTX) Hợp tác quốc tế, động lực phát triển nông nghiệp xanh

Trong bối cảnh hội nhập toàn cầu, các hợp tác xã (HTX – tổ chức kinh tế tập thể) tại Việt Nam đang tích cực mở rộng quan hệ với doanh nghiệp và tổ chức quốc tế để thúc đẩy nông nghiệp xanh. Tại Diễn đàn Hợp tác xã Quốc gia 2025, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Cao Xuân Thu Vân nhấn mạnh tham vọng đưa ít nhất 3 HTX vào top 300 HTX hàng đầu thế giới. Để đạt mục tiêu này, các HTX cần học hỏi kinh nghiệm quốc tế và áp dụng công nghệ hiện đại.

Hợp tác quốc tế mang lại cơ hội tiếp cận công nghệ tiên tiến và phương pháp canh tác bền vững. Ví dụ, Công ty TNHH Sorimachi (Nhật Bản), hoạt động tại Việt Nam từ năm 2006, đã hỗ trợ khoảng 4.500 HTX với các phần mềm quản lý như WACA (kế toán điện tử) và FaceFarm (nhật ký sản xuất). Những công cụ này giúp Hợp tác xã minh bạch tài chính, quản lý vùng nguyên liệu hiệu quả, và đáp ứng yêu cầu khắt khe của thị trường xuất khẩu.

Ngoài ra, Liên minh HTX Việt Nam đã ký thỏa thuận hợp tác với Cơ quan Hợp tác và Điều phối Thổ Nhĩ Kỳ (TIKA) vào tháng 9/2024. Một minh chứng cụ thể là hỗ trợ HTX Tân Minh Đức (Hải Dương) khôi phục 4.320 m² nhà màng sau bão số 3, giúp Hợp tác xã đạt doanh thu 180 tỷ đồng trong mùa thu hoạch cuối năm 2024. Các chương trình tập huấn từ Sorimachi và chia sẻ kinh nghiệm từ TIKA cũng giúp nông dân tiếp cận công nghệ, nâng cao năng lực sản xuất.

Bà Ingrid Christensen, Giám đốc Văn phòng Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) tại Việt Nam, nhấn mạnh rằng HTX cần tiên phong trong chuyển đổi xanh. Hợp tác quốc tế không chỉ cải thiện sản xuất mà còn tăng thu nhập cho thành viên Hợp tác xã, đóng góp tích cực vào cộng đồng và nền kinh tế.

Phân tích tác động: Công nghệ và hợp tác quốc tế thay đổi Hợp tác xã (HTX)

Sự tham gia của các đối tác quốc tế đã tạo bước ngoặt cho Hợp tác xã Việt Nam, đặc biệt trong quản lý và sản xuất. Trước đây, nhiều HTX sử dụng sổ sách thủ công, dẫn đến thiếu minh bạch tài chính và khó thu hút đầu tư. Với phần mềm WACA, lãnh đạo Hợp tác xã dễ dàng theo dõi dòng tiền, lập kế hoạch kinh doanh chính xác. Phần mềm FaceFarm tích hợp bản đồ số và mã QR truy xuất nguồn gốc, giúp sản phẩm nông sản đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu, tăng niềm tin từ người tiêu dùng.

So với giai đoạn 2015-2020, khi chỉ 10% HTX áp dụng công nghệ quản lý, con số 4.500 HTX sử dụng phần mềm Sorimachi cho thấy bước tiến vượt bậc. Việc minh bạch hóa còn hỗ trợ HTX tham gia thị trường tín chỉ carbon (carbon credit – quyền phát thải khí nhà kính), phù hợp với mục tiêu giảm phát thải của Việt Nam. Năm 2024, thị trường tín chỉ carbon toàn cầu đạt 949 triệu USD, và Việt Nam có tiềm năng khai thác 5-10% giá trị này nếu Hợp tác xã tiếp tục chuyển đổi xanh.

Hợp tác với TIKA cũng cho thấy giá trị của trao đổi kinh nghiệm. Sau bão số 3, HTX Tân Minh Đức không chỉ khôi phục sản xuất mà còn học được kỹ thuật canh tác từ Thổ Nhĩ Kỳ, giúp tăng năng suất hoa màu 15% so với năm 2023. Điều này tương tự xu hướng giai đoạn 2018-2020, khi các HTX cà phê Đắk Lắk hợp tác với Đức, tăng kim ngạch xuất khẩu 12% nhờ áp dụng tiêu chuẩn Fair Trade.

Tuy nhiên, thách thức vẫn tồn tại. Chỉ 20% HTX Việt Nam hiện đạt chuẩn quản lý chuyên nghiệp, trong khi thị trường quốc tế đòi hỏi 100% minh bạch và bền vững. Chi phí đầu tư công nghệ, như phần mềm hoặc nhà màng, có thể lên đến 500 triệu đồng/HTX nhỏ, vượt khả năng của nhiều đơn vị. Các chương trình tập huấn miễn phí từ Sorimachi và TIKA là giải pháp tạm thời, nhưng cần chính sách hỗ trợ dài hạn từ Nhà nước.

Hợp tác quốc tế cũng mở rộng thị trường tiêu thụ. Sản phẩm từ HTX Tân Minh Đức, với mã QR truy xuất nguồn gốc, đã thâm nhập thị trường Nhật Bản, đóng góp 10% doanh thu năm 2024. Tuy nhiên, cạnh tranh từ Thái Lan và Ấn Độ, với chi phí sản xuất thấp hơn 5-7%, đòi hỏi Hợp tác xã Việt Nam phải nâng chất lượng và giảm giá thành.

Dự báo thị trường: Nông nghiệp xanh và cơ hội đầu tư

Hợp tác quốc tế sẽ tiếp tục định hình nông nghiệp xanh tại Việt Nam trong 5 năm tới. Tại Tài chính 247, chúng tôi dự báo giá trị xuất khẩu nông sản từ Hợp tác xã có thể tăng 10-12% vào năm 2026, đạt 5 tỷ USD, nhờ công nghệ và tiêu chuẩn bền vững. Thị trường tín chỉ carbon cũng hứa hẹn mang về 50-70 triệu USD cho HTX nếu 30% đơn vị tham gia trước năm 2030.

Thị trường chứng khoán sẽ phản ánh tiềm năng này. Cổ phiếu ngành nông nghiệp, như VFG (phân bón), DBC (chăn nuôi), có thể tăng 8-10% trong quý III/2025, nhờ nhu cầu nông sản xanh. Tuy nhiên, cổ phiếu HTX liên quan đến công nghệ cao, như PAN (nông nghiệp thông minh), có thể biến động 5% nếu chi phí đầu tư tăng. Nhà đầu tư nên ưu tiên cổ phiếu blue-chip (VNM, HPG), mua khi giá điều chỉnh 10% từ đỉnh tháng 4/2025.

Doanh nghiệp nên đầu tư vào công nghệ quản lý, như phần mềm WACA, và hợp tác với đối tác Nhật Bản, EU để đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu. HTX cần đặt mục tiêu lợi nhuận 15% trong 12 tháng tới, tập trung vào sản phẩm truy xuất nguồn gốc. Rủi ro lớn nhất là nếu đồng USD tăng 5%, làm giá nguyên liệu nhập khẩu tăng 7%, ảnh hưởng chi phí sản xuất. Ngược lại, nếu FTA với EU mở rộng, thuế nhập khẩu giảm 2%, Hợp tác xã có thể tăng xuất khẩu 15%.

Bất động sản nông nghiệp cũng đáng chú ý. Nhu cầu đất cho nhà màng tại Hải Dương, Lâm Đồng có thể tăng 5%, đẩy giá thuê lên 80-100 USD/m² vào năm 2026. Nhà đầu tư nên cân nhắc quỹ đất gần khu công nghiệp nông nghiệp, với lợi suất 10%/năm.