Mỹ đối mặt hoàn trả 210 tỷ USD thuế quan, kinh tế chịu áp lực nợ và lạm phát

Bước ngoặt từ phán quyết tòa án

Ngày 29/8, một tòa phúc thẩm liên bang Mỹ ra phán quyết quan trọng, cho rằng Tổng thống Donald Trump không có thẩm quyền sử dụng Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA) để áp đặt thuế quan trên diện rộng. Phán quyết này thách thức cơ sở pháp lý của các gói thuế quan mà ông Trump áp dụng với Trung Quốc, Canada và Mexico từ đầu năm.

Theo số liệu Bộ Tài chính Mỹ, doanh nghiệp nước này đã phải chi trả hơn 210 tỷ USD tiền thuế quan mà tòa xác định là bất hợp pháp. Nếu Tòa án Tối cao giữ nguyên phán quyết, chính phủ có thể phải hoàn trả toàn bộ số tiền cho doanh nghiệp.

Ông Trump tuyên bố sẽ kháng cáo lên Tòa án Tối cao và tiếp tục duy trì thuế quan ít nhất đến ngày 14/10, thời điểm phán quyết của tòa phúc thẩm có hiệu lực. Các chuyên gia cho rằng tòa tối cao nhiều khả năng sẽ xem xét vụ việc trong kỳ họp tới, nhưng kết quả vẫn còn khó đoán định.

Doanh nghiệp chờ đợi hoàn thuế

Nếu phán quyết được giữ nguyên, câu hỏi lớn là doanh nghiệp có thể nhận lại tiền như thế nào. Giới luật sư thương mại nhận định có nhiều kịch bản: chính phủ có thể tự động hoàn trả, hoặc chỉ giải quyết cho các nguyên đơn, buộc doanh nghiệp khác phải tự nộp đơn kiện.

Ông Ted Murphy, luật sư thương mại quốc tế tại công ty Sidley Austin, cho rằng kịch bản khả thi nhất là xây dựng một quy trình hoàn thuế chính thức. Theo đó, doanh nghiệp phải chủ động gửi yêu cầu mới được hoàn tiền.

Trong khi đó, luật sư Thomas Beline từ công ty Cassidy Levy Kent lưu ý việc hoàn thuế có thể kéo dài nhiều năm. Ông khuyên doanh nghiệp nên tiếp tục nộp khiếu nại hành chính với Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Mỹ để giữ quyền lợi. Nhiều công ty xuất nhập khẩu đã chủ động chuẩn bị hồ sơ, song vẫn chưa kỳ vọng quá sớm vào tiến độ thực tế.

Nguy cơ tài chính và nợ công

Một khoản hoàn trả lên tới hơn 200 tỷ USD sẽ ảnh hưởng đáng kể đến ngân sách liên bang. Hiện số tiền thuế quan này đang nằm trong quỹ chung, giúp chính phủ giảm nhu cầu vay nợ. Khi phải hoàn trả, chính phủ buộc phải phát hành thêm trái phiếu để bù đắp thâm hụt.

Hệ quả trực tiếp là lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ gia tăng. Ngày 3/9, lợi suất trái phiếu kho bạc kỳ hạn 30 năm có thời điểm lên 5%, mức cao nhất kể từ tháng 7. Sự leo thang lợi suất khiến chi phí vay mượn của cả chính phủ lẫn khu vực tư nhân đều tăng, tạo sức ép lớn lên nền kinh tế.

Các nhà phân tích cảnh báo, nếu kế hoạch hoàn thuế được triển khai, quy mô phát hành trái phiếu sẽ mở rộng, kéo theo lãi suất thị trường tăng. Điều này không chỉ làm chi phí tài chính tăng mà còn có thể kìm hãm đầu tư và tiêu dùng trong nước.

Lạm phát có thể bùng trở lại

Ngoài tác động đến nợ công, giới kinh tế còn lo ngại nguy cơ lạm phát. Việc chính phủ bơm một lượng tiền lớn để hoàn trả cho doanh nghiệp có thể thúc đẩy nhu cầu chi tiêu, trong khi nguồn cung hàng hóa không tăng tương ứng.

Ông Gary Hufbauer, chuyên gia tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson (PIIE), nhận định Mỹ có thể lặp lại kịch bản lạm phát cao từng xảy ra dưới thời Tổng thống Joe Biden, khi thâm hụt ngân sách lớn kết hợp chính sách tiền tệ nới lỏng. Với việc ông Trump gây áp lực lên Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) nhằm hạ lãi suất, rủi ro giá cả leo thang càng rõ rệt.

Thực tế, thâm hụt ngân sách Mỹ đã phình to kể cả khi thu thuế quan mạnh. Nếu nguồn thu này bị rút lại, khả năng cân đối chi tiêu càng khó khăn. Một gói hoàn thuế quy mô hàng trăm tỷ USD có thể vô tình tạo thêm cú hích lạm phát, làm suy yếu niềm tin vào chính sách tài khóa.

Tương lai còn bỏ ngỏ

Quyết định cuối cùng thuộc về Tòa án Tối cao, nơi sẽ định đoạt liệu chính quyền Trump có thể tiếp tục áp dụng thuế quan dựa trên IEEPA hay không. Kết quả phán quyết không chỉ ảnh hưởng đến cộng đồng doanh nghiệp, mà còn có tác động dây chuyền đến ngân sách, thị trường tài chính và toàn bộ nền kinh tế Mỹ.

Dù doanh nghiệp hy vọng lấy lại số tiền khổng lồ đã đóng, các chuyên gia khuyến cáo họ nên chuẩn bị cho tiến trình dài hơi. Trong khi đó, giới phân tích tài chính cảnh báo, nếu hoàn thuế diễn ra đồng loạt, nước Mỹ có thể bước vào giai đoạn mới đầy biến động về nợ công và lạm phát.