Mỹ áp thuế “Ngày Giải Phóng”: Nga bất ngờ thoát khỏi danh sách

Nga được miễn trong sóng gió thuế quan mới của Mỹ

Ngày 2/4/2025, Tổng thống Donald Trump đã công bố chính sách thuế quan mới trong sự kiện “Ngày Giải Phóng” tại Washington. Theo kế hoạch, mức thuế cơ bản 10% sẽ áp dụng cho hàng nhập khẩu từ hầu hết các quốc gia, có hiệu lực từ ngày 5/4.

Danh sách áp thuế bao gồm cả những vùng lãnh thổ nhỏ bé như Tokelau (dân số 1.500 người, thuộc New Zealand) ở Nam Thái Bình Dương và Svalbard (dân số 2.500 người, thuộc Na Uy) ở Vòng Bắc Cực. Ngay cả những nước ít giao dịch với Mỹ như Mauritius hay Brunei cũng không thoát khỏi danh sách này.

Tuy nhiên, điều bất ngờ là Nga không nằm trong số các quốc gia chịu thuế. Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt giải thích rằng các lệnh trừng phạt hiện hành đã “ngăn chặn mọi hoạt động thương mại đáng kể” giữa Mỹ và Nga, nên nước này được miễn thuế mới.

Ngoài Nga, Cuba, Belarus và Triều Tiên cũng không bị áp thuế “Ngày Giải Phóng” vì đã chịu trừng phạt nặng từ trước. Hai đối tác lớn của Mỹ là Canada và Mexico tiếp tục chịu mức thuế 25% từ sắc lệnh cũ nhưng không thuộc danh sách mới.

Trump cũng để ngỏ khả năng áp thuế thứ cấp lên dầu Nga. Đầu tuần này, ông bày tỏ sự không hài lòng với Tổng thống Vladimir Putin về những phát ngôn liên quan đến Ukraine, nhưng chính sách hiện tại lại cho thấy sự ưu ái bất ngờ với Nga.

Số liệu và diễn biến trong bối cảnh thương mại Mỹ – Nga

Kim ngạch thương mại Mỹ – Nga đã giảm mạnh trong những năm gần đây. Năm 2021, con số này đạt 35 tỉ USD, nhưng đến năm 2024 chỉ còn 3,5 tỉ USD. Nguyên nhân chính là các lệnh trừng phạt của Mỹ và phương Tây sau xung đột Nga – Ukraine bắt đầu từ 2022.

Thư ký báo chí Leavitt cho biết: “Trừng phạt đã đủ để kiềm chế Nga, nên không cần thêm thuế quan mới.” Tuy nhiên, bà nhấn mạnh Nga vẫn có nguy cơ đối mặt với “các biện pháp mạnh hơn” nếu tình hình thay đổi trong tương lai.

Dù thương mại song phương giảm 90%, Mỹ vẫn giao dịch với Nga nhiều hơn so với một số nước nhỏ như Mauritius hay Brunei – những quốc gia bị áp thuế lần này. Điều này làm dấy lên câu hỏi về lý do thực sự đằng sau việc miễn thuế cho Nga.

Gần đây, Nga đề nghị Trump dỡ bỏ một số trừng phạt như phần của cuộc đàm phán ngừng bắn do Mỹ làm trung gian. Tuy nhiên, các cuộc thương thảo này gần như không có tiến triển, khiến việc miễn thuế càng trở nên khó hiểu.

Trump từng cho thấy thái độ cứng rằng bằng cách đe dọa áp thuế lên dầu Nga vào đầu tuần. Nhưng việc Nga thoát danh sách thuế “Ngày Giải Phóng” có thể là tín hiệu mở đường cho đàm phán, hoặc một chiến lược dài hạn chưa được tiết lộ.

Các nước nhỏ như Tokelau và Svalbard, dù hầu như không giao dịch đáng kể với Mỹ, vẫn bị áp thuế. Điều này cho thấy chính sách của Trump nhắm đến phạm vi rộng, nhưng có sự chọn lọc với một số ngoại lệ như Nga.

Kinh tế Nga thoát khỏi áp lực, các nước khác lao đao

Việc Nga không bị áp thuế “Ngày Giải Phóng” mang lại lợi thế kinh tế nhất định. Dù thương mại với Mỹ giảm mạnh, Nga vẫn duy trì xuất khẩu dầu mỏ, khí đốt sang các thị trường lớn như Trung Quốc, Ấn Độ và châu Âu. Miễn thuế giúp Nga tránh thêm áp lực tài chính từ Mỹ trong bối cảnh trừng phạt.

Ngược lại, các quốc gia khác chịu ảnh hưởng nặng nề. Trung Quốc đối mặt mức thuế 54%, Việt Nam 46%, còn EU 20%. Các doanh nghiệp xuất khẩu sang Mỹ sẽ phải trả chi phí cao hơn, làm tăng giá hàng hóa và ảnh hưởng đến người tiêu dùng Mỹ.

Thị trường dầu mỏ là điểm nóng đáng chú ý. Nếu Trump áp thuế thứ cấp lên dầu Nga trong tương lai, giá nhiên liệu toàn cầu có thể tăng do nguồn cung bị siết chặt. Hiện tại, việc miễn thuế giúp giá dầu ổn định tạm thời, nhưng rủi ro vẫn tiềm ẩn.

Dù Canada và Mexico không phải chịu thuế mới nhưng vẫn bị kẹt với mức 25% từ sắc lệnh cũ. Hàng hóa hai nước này có thể kém cạnh tranh hơn so với Nga trên thị trường Mỹ, đặc biệt trong các ngành như ô tô, thép.

Việc Nga được miễn thuế có thể tăng niềm tin vào cổ phiếu năng lượng Nga, trong khi các nước bị áp thuế như Việt Nam, Trung Quốc đối mặt với áp lực giảm giá cổ phiếu ngành xuất khẩu.

Cơ hội và thách thức cho nhà đầu tư trên thị trường quốc tế

Chính sách thuế quan mới của Mỹ tạo ra hai kịch bản đối lập. Với Nga, việc miễn thuế là cơ hội để củng cố kinh tế trong bối cảnh trừng phạt. Các công ty dầu mỏ Nga như Rosneft hay Gazprom có thể hưởng lợi từ sự ổn định tạm thời này.

Nhưng với các nước bị áp thuế, thị trường tài chính sẽ biến động mạnh. Cổ phiếu ngành xuất khẩu từ Việt Nam (dệt may, giày dép) hay Trung Quốc (điện tử, đồ chơi) có thể giảm giá trong ngắn hạn do chi phí tăng.

Ngược lại, cổ phiếu sản xuất nội địa Mỹ, như thép hay công nghệ, có tiềm năng tăng trưởng. Nếu thuế dầu Nga được áp dụng sau này, giá nhiên liệu tăng sẽ đẩy lạm phát toàn cầu, ảnh hưởng đến lãi suất và bất động sản.

Nhà đầu tư cần thận trọng trong giai đoạn này. Ưu tiên cổ phiếu nội địa Mỹ hoặc Nga là lựa chọn an toàn. Các ngành chịu thuế cao từ châu Á nên được giảm tỉ trọng trong danh mục để tránh rủi ro.

Doanh nghiệp Việt Nam có thể tìm thị trường thay thế như EU, Nhật Bản để giảm phụ thuộc vào Mỹ. Với Nga, đây là cơ hội đẩy mạnh xuất khẩu sang châu Á, tận dụng lợi thế miễn thuế từ Mỹ.

Thị trường chứng khoán toàn cầu sẽ bất ổn trong vài tuần tới. Nhà đầu tư nên theo dõi phản ứng từ các nước bị áp thuế và động thái đàm phán Mỹ – Nga để điều chỉnh chiến lược kịp thời. Nếu Nga tiếp tục được ưu ái, cổ phiếu năng lượng có thể là điểm sáng.

Nga bất ngờ thoát khỏi danh sách thuế “Ngày Giải Phóng”, trong khi các nước khác phải đối mặt với áp lực lớn từ chính sách của Trump. Thị trường toàn cầu đang bước vào giai đoạn đầy thách thức, đòi hỏi sự linh hoạt từ nhà đầu tư và doanh nghiệp.