Thuế quan Mỹ đe dọa thương mại toàn cầu, BOJ lên tiếng cảnh báo

BOJ lo ngại thuế quan Mỹ ảnh hưởng sâu rộng đến thương mại quốc tế

Ngày 2/4/2025, Thống đốc Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) Kazuo Ueda đã lên tiếng về những rủi ro mà chính sách thuế quan mới của Mỹ có thể mang lại cho nền kinh tế toàn cầu. Phát biểu trong bối cảnh Tổng thống Donald Trump chuẩn bị công bố mức thuế đối ứng với nhiều quốc gia, ông Ueda nhấn mạnh rằng quy mô và phạm vi của thuế quan sẽ quyết định mức độ ảnh hưởng đến hoạt động thương mại của từng nước.

Theo kế hoạch từ Nhà Trắng, các mức thuế mới sẽ có hiệu lực ngay lập tức từ ngày 2/4, bao gồm thuế 25% áp lên ô tô nhập khẩu từ ngày 3/4. Trước đó, Mỹ đã áp thuế lên nhôm, thép và tăng thuế với hàng hóa Trung Quốc, báo hiệu một đợt bảo hộ mạnh mẽ dưới nhiệm kỳ Trump. Ông Ueda nhận định: “Tác động của thuế quan Mỹ đến kinh tế toàn cầu còn nhiều bất định, nhưng nếu mở rộng, nó có thể làm gián đoạn nghiêm trọng dòng chảy thương mại.”

Ngoài tác động trực tiếp đến xuất nhập khẩu, vị thống đốc BOJ còn lo ngại về hiệu ứng dây chuyền lên tâm lý tiêu dùng và đầu tư. Các khảo sát gần đây cho thấy hoạt động sản xuất tại các nhà máy từ Nhật Bản, Anh đến Mỹ đã giảm mạnh trong tháng 3/2025, khi doanh nghiệp chuẩn bị đối phó với thuế quan mới. Đây là dấu hiệu rõ ràng rằng chính sách thương mại của Mỹ đang tạo áp lực lên chuỗi cung ứng toàn cầu, buộc các nước phải điều chỉnh chiến lược kinh tế.

Vấn đề này dự kiến sẽ là tâm điểm tại cuộc họp của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và G20 vào cuối tháng 4, khi các nhà lãnh đạo tìm cách ứng phó với những thay đổi từ Mỹ – nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Phân tích tác động thuế quan Mỹ lạm phát ngắn hạn và tăng trưởng dài hạn

Chính sách thuế quan mới của Mỹ không chỉ là thách thức cho thương mại mà còn đặt ra bài toán kinh tế phức tạp. Ông Kazuo Ueda cho rằng trong ngắn hạn, thuế quan cao hơn có thể đẩy lạm phát tại Mỹ tăng lên, khi giá hàng hóa nhập khẩu leo thang. Điều này đặc biệt rõ với mức thuế 25% áp lên ô tô – ngành chiếm tỷ trọng lớn trong kim ngạch nhập khẩu của Mỹ từ Canada, Mexico và Nhật Bản.

Tuy nhiên, tác động dài hạn lại khó lường. Nếu thuế quan kìm hãm tăng trưởng kinh tế Mỹ bằng cách làm giảm nhu cầu tiêu dùng và đầu tư, lạm phát có thể bị triệt tiêu bởi suy thoái. Các cuộc khảo sát toàn cầu tháng 3/2025 ghi nhận sản lượng nhà máy giảm mạnh, cho thấy doanh nghiệp đang thu hẹp hoạt động để phòng ngừa rủi ro. Tại Nhật Bản, nơi xuất khẩu ô tô và điện tử sang Mỹ chiếm tỷ trọng đáng kể, thuế quan có thể làm chậm đà phục hồi kinh tế sau đại dịch.

Đối với thị trường tiền tệ, thuế quan Mỹ có thể làm đồng USD biến động mạnh. Nếu các nước trả đũa bằng thuế quan tương tự, dòng vốn toàn cầu sẽ bị xáo trộn, ảnh hưởng đến tỷ giá và kế hoạch điều hành lãi suất của BOJ. Một khảo sát từ Reuters cho thấy nhiều nhà phân tích dự đoán BOJ sẽ tăng lãi suất vào tháng 7/2025, trong cuộc họp chính sách từ 30/4 đến 1/5, tùy thuộc vào mức độ tác động từ thuế quan Mỹ đến kinh tế Nhật Bản.

Lịch sử cho thấy các đợt chiến tranh thương mại, như giai đoạn 2018 – 2019 dưới nhiệm kỳ đầu của Trump, từng khiến giá tiêu dùng tại Mỹ tăng nhẹ nhưng gây thiệt hại cho xuất khẩu của nhiều nước. Lần này, với quy mô thuế quan mở rộng, hậu quả có thể nghiêm trọng hơn, đặc biệt khi kinh tế toàn cầu vẫn chưa hoàn toàn ổn định sau đại dịch.

Dự báo thị trường từ thuế quan Mỹ

Thuế quan mới của Mỹ sẽ tạo ra những biến động lớn trên thị trường tài chính, chứng khoán và bất động sản toàn cầu, bao gồm cả Việt Nam – một quốc gia phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu sang Mỹ. Tại Mỹ, lạm phát tăng ngắn hạn có thể đẩy giá cổ phiếu ngành sản xuất nội địa (như thép, ô tô) tăng, nhưng nếu suy thoái xảy ra, các ngành tiêu dùng và công nghệ sẽ chịu áp lực lớn. Nhà đầu tư cần theo dõi sát phản ứng của Cục Dự trữ Liên bang (Fed) với lạm phát từ thuế quan.

Đối với Nhật Bản, cổ phiếu ngành ô tô như Toyota hay Honda có thể giảm trong ngắn hạn do thuế 25% làm mất lợi thế giá tại thị trường Mỹ. Tuy nhiên, nếu BOJ tăng lãi suất vào tháng 7/2025 để ứng phó biến động tỷ giá, các quỹ tài chính và bất động sản Nhật Bản lại có cơ hội phục hồi. Tại Việt Nam, doanh nghiệp xuất khẩu gỗ, dệt may sang Mỹ có thể đối mặt với chi phí cao hơn nếu Mỹ áp thuế đối ứng, khiến cổ phiếu liên bang biến động.

Về bất động sản, thuế quan làm gián đoạn chuỗi cung ứng có thể tăng nhu cầu kho bãi tại các nước xuất khẩu lớn như Việt Nam và Nhật Bản. Theo dõi diễn biến này, Tài chính 247 khuyến nghị nhà đầu tư cân nhắc chuyển dịch danh mục sang bất động sản công nghiệp hoặc cổ phiếu ngành tiêu dùng nội địa trong quý III/2025, để giảm rủi ro từ thương mại quốc tế.

Thuế quan Mỹ có thể đẩy nhanh xu hướng “gần bờ” (nearshoring), khi doanh nghiệp chuyển sản xuất sang các nước láng giềng thay vì phụ thuộc vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Doanh nghiệp Việt Nam nên tận dụng cơ hội này để thu hút đầu tư từ Nhật Bản hoặc Mỹ, trong khi nhà đầu tư cần chuẩn bị cho kịch bản chiến tranh thương mại leo thang, ảnh hưởng đến thị trường chứng khoán toàn cầu.

Thuế quan mới của Mỹ là hồi chuông cảnh báo cho thương mại toàn cầu, với tác động sâu rộng từ lạm phát đến tâm lý thị trường. Dù tạo thách thức lớn, nó cũng mở ra cơ hội cho những ai nhạy bén thích nghi. Thời điểm này đòi hỏi sự tỉnh táo để vượt qua biến động phía trước.