Cà phê Việt tăng tốc chế biến sâu, định vị thương hiệu toàn cầu

Cà phê Việt ghi dấu ấn toàn cầu nhờ chiến lược chế biến sâu

Xuất khẩu cà phê Việt Nam đang ghi dấu ấn mạnh mẽ trên thị trường quốc tế, đặc biệt tại Nga và EU, nhờ chiến lược đẩy mạnh chế biến sâu (sản xuất cà phê rang xay, hòa tan, túi lọc thay vì chỉ xuất thô).

Trong 4 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu cà phê sang Nga đạt 213,4 triệu USD, tăng trưởng ấn tượng 54,84% so với cùng kỳ năm 2024, bất chấp sản lượng giảm nhẹ. Sức hút của cà phê Robusta Việt Nam tại Nga đến từ thói quen tiêu thụ cà phê ngày càng tăng, đặc biệt ở giới trẻ đô thị.

Trung bình, mỗi người Nga uống khoảng 300 tách cà phê mỗi năm, tương đương 60 lít, đưa tổng lượng tiêu thụ cả nước lên gần 9 tỷ lít. Các loại cà phê như cappuccino, latte, espresso và cà phê đen nguyên chất đang trở thành xu hướng không thể thiếu trong đời sống hiện đại.

Tại EU, thị trường lớn nhất của cà phê Việt Nam, xuất khẩu cà phê chế biến cũng cho thấy tiềm năng lớn. Trong giai đoạn 2015-2023, kim ngạch cà phê chế biến sang EU tăng đều, dù hiện chỉ chiếm 12% tổng xuất khẩu cà phê sang khu vực này. Phần lớn cà phê Việt Nam tại EU vẫn là cà phê nhân (hạt cà phê thô chưa qua chế biến), khiến thương hiệu cà phê Việt chưa thực sự nổi bật. 

Trong khi đó, thị trường Đài Loan lại là một thách thức khác. Dù thị trường cà phê Đài Loan phát triển nhanh, Việt Nam chưa tận dụng được tiềm năng do người tiêu dùng nơi đây ưa chuộng cà phê Arabica rang xay thủ công, trong khi Việt Nam chủ yếu sản xuất Robusta. Tuy nhiên, các sản phẩm chế biến sâu như cà phê hòa tan hay túi lọc có thể là chìa khóa để doanh nghiệp Việt thâm nhập thị trường này.

Ngược lại, tại Thái Lan, cà phê Việt Nam đang mất dần thị phần. Kim ngạch xuất khẩu sang Thái Lan trong 4 tháng đầu năm 2025 chỉ đạt 86,7 triệu USD, giảm 34,7% về sản lượng so với cùng kỳ, khi Lào vượt Việt Nam trở thành nhà cung cấp lớn nhất, bên cạnh sự cạnh tranh từ Indonesia, Malaysia và Brazil.

Chiến lược chế biến sâu giúp cà phê Việt tăng trưởng xuất khẩu vượt trội

Sự tăng trưởng mạnh mẽ của xuất khẩu cà phê sang Nga và EU cho thấy tiềm năng to lớn của chiến lược chế biến sâu. Tại Nga, nhu cầu cà phê ổn định và tăng trưởng nhanh, đặc biệt với dòng Robusta, giúp Việt Nam duy trì vị thế là một trong những nhà cung cấp hàng đầu. 

Tăng trưởng 54,84% kim ngạch xuất khẩu trong 4 tháng đầu năm 2025 là minh chứng cho sức hút của cà phê Việt, dù sản lượng giảm nhẹ. Điều này cho thấy người tiêu dùng Nga không chỉ quan tâm đến giá cả mà còn đánh giá cao chất lượng và hương vị đặc trưng của Robusta Việt Nam. Tuy nhiên, chỉ 12% cà phê chế biến được xuất sang EU là con số khiêm tốn, đòi hỏi doanh nghiệp Việt phải đầu tư mạnh hơn vào công nghệ và xây dựng thương hiệu.

Thách thức lớn nhất là cạnh tranh với các thương hiệu nước ngoài, vốn nhập cà phê thô từ Việt Nam, chế biến thành sản phẩm cao cấp và xuất ngược lại các thị trường quốc tế, bao gồm cả EU. Điều này không chỉ làm giảm giá trị gia tăng của cà phê Việt mà còn khiến thương hiệu Việt Nam bị lu mờ.

Tại Đài Loan, tiềm năng vẫn còn bỏ ngỏ do sự khác biệt về khẩu vị. Người Đài Loan ưa chuộng cà phê Arabica rang xay thủ công, trong khi Việt Nam mạnh về Robusta. Tuy nhiên, các sản phẩm chế biến sâu như cà phê hòa tan hay túi lọc có thể đáp ứng nhu cầu tiện lợi của thị trường này, mở ra cơ hội cho doanh nghiệp Việt nếu đầu tư đúng hướng.

Ngược lại, sự sụt giảm thị phần tại Thái Lan (giảm 34,7% sản lượng) là lời cảnh báo về tính cạnh tranh ngày càng khốc liệt. Việc Lào vượt Việt Nam và sự gia nhập của các đối thủ như Brazil, Indonesia cho thấy thị trường khu vực đang phân tán, đòi hỏi Việt Nam phải nâng cao chất lượng và đa dạng hóa sản phẩm.

Trong nước, sự gia tăng tiêu thụ cà phê cũng là động lực quan trọng. Các nhà máy chế biến mọc lên ngày càng nhiều, giúp giảm lượng cà phê nhân xuất khẩu và tăng kim ngạch cà phê chế biến.

Năm 2024, giá trị xuất khẩu cà phê chế biến đạt 1,18 tỷ USD, tăng đáng kể so với các năm trước, cho thấy xu hướng chuyển dịch đúng đắn. Tuy nhiên, để duy trì đà tăng trưởng, doanh nghiệp cần vượt qua các rào cản như thiếu thương hiệu mạnh, công nghệ chế biến chưa đồng bộ và cạnh tranh từ các nhà sản xuất nước ngoài.

Cà phê Việt chuyển mình, từ xuất thô đến thương hiệu toàn cầu

Nhìn vào bức tranh toàn cảnh, ngành cà phê Việt Nam đang đứng trước ngã rẽ quan trọng: tiếp tục xuất khẩu cà phê thô với giá trị thấp hay đầu tư mạnh vào chế biến sâu để gia tăng giá trị và định vị thương hiệu.

Mục tiêu xuất khẩu 8-10 tỷ USD vào năm 2025 và 5-6 tỷ USD cho cà phê rang xay, hòa tan vào năm 2030 cho thấy tham vọng lớn của ngành. 

Các khoản đầu tư lớn từ doanh nghiệp như Nestlé Việt Nam (1.900 tỷ đồng mở rộng nhà máy tại Đồng Nai), Trung Nguyên Legend (2.000 tỷ đồng cho nhà máy tại Đắk Lắk), Highlands Coffee (500 tỷ đồng tại Bà Rịa – Vũng Tàu) hay Phúc Sinh (500 tỷ đồng cho nhà máy mới) là minh chứng cho xu hướng này. Intimex cũng đang mở rộng nhà máy cà phê hòa tan tại Bình Dương, hướng tới công suất 8.000 tấn/năm, củng cố vị thế trong lĩnh vực xuất khẩu cà phê chế biến.

Theo Tài Chính 247, xu hướng thị trường cà phê thế giới sẽ tiếp tục ưu ái các sản phẩm chế biến sâu, đặc biệt tại EU và các thị trường mới như Đài Loan. Tuy nhiên, để tận dụng cơ hội, doanh nghiệp Việt cần tập trung vào ba yếu tố: nâng cao chất lượng sản phẩm, đa dạng hóa danh mục (bao gồm cà phê hòa tan, túi lọc, và các sản phẩm đặc sản) và xây dựng thương hiệu mạnh.

Việc bảo vệ thương hiệu không chỉ giúp tránh tranh chấp mà còn nâng cao giá trị cà phê Việt trên thị trường toàn cầu. Đồng thời, sự hợp tác giữa doanh nghiệp, nông dân và các cơ quan quản lý là yếu tố then chốt để phát triển bền vững, đảm bảo chất lượng từ khâu trồng trọt đến chế biến.