Chuyển đổi xanh với 3 kiến tạo từ Thủ Tướng Chính Phủ

Thủ Tướng đề xuất 3 kiến tạo cho chuyển đổi xanh bền vững

Tại Hội nghị Thượng đỉnh P4G lần thứ tư ngày 16/4/2025, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã chủ trì phiên thảo luận cấp cao, nhấn mạnh tầm quan trọng của chuyển đổi xanh bền vững, lấy con người làm trung tâm. Ông đề xuất ba kiến tạo then chốt: xây dựng thể chế xanh bao trùm, phát triển năng lực kinh tế xanh, và thiết lập khuôn khổ hợp tác quốc tế xanh liên ngành. Các kiến tạo này nhằm định hình chiến lược dài hạn, đảm bảo công bằng và hiệu quả trong phân bổ nguồn lực.

Thủ tướng nhấn mạnh vai trò của P4G (Đối tác vì Tăng trưởng Xanh và Mục tiêu Toàn cầu 2030) trong việc tiên phong thử nghiệm chính sách mới và kết nối nguồn lực, đặc biệt qua mô hình hợp tác công-tư (PPP – Public-Private Partnership). Ông kêu gọi các nước phát triển hỗ trợ tài chính, công nghệ, và kinh nghiệm quản trị cho các quốc gia đang phát triển, nhằm hiện thực hóa các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs). Hàn Quốc đã cam kết tiếp tục hỗ trợ tài chính cho các dự án P4G trong năm 2025, thể hiện sự ủng hộ cụ thể.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, qua thông điệp ghi hình, đánh giá cao vai trò của Việt Nam trong sáng kiến JETP (Quan hệ Đối tác Chuyển đổi Năng lượng Công bằng) và các nỗ lực phát triển bền vững hướng tới chuyển đổi xanh. Thủ tướng Hà Lan Dick Schoof cũng nhấn mạnh hợp tác công-tư là chìa khóa để cân bằng tăng trưởng kinh tế và bảo vệ môi trường, đồng thời ghi nhận mối quan hệ lâu dài với Việt Nam trong các dự án xanh.

Các đại biểu tại hội nghị nhấn mạnh rằng, với chỉ 5 năm còn lại để đạt SDGs, nhiều mục tiêu đang bị chậm trễ. Biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng, đòi hỏi hành động quyết liệt. Thủ tướng Phạm Minh Chính kết luận rằng chuyển đổi xanh là xu hướng không thể đảo ngược, đòi hỏi cách tiếp cận toàn cầu, toàn dân, và lấy con người làm trung tâm, không hy sinh tiến bộ xã hội để chạy theo tăng trưởng kinh tế ngắn hạn.

Phân tích tác động: 3 kiến tạo thay đổi doanh nghiệp hướng tới chuyển đổi xanh

Ba kiến tạo của Thủ tướng Phạm Minh Chính mang ý nghĩa chiến lược, đặc biệt đối với doanh nghiệp. Trước hết, thể chế chuyển đổi xanh bao trùm đặt thị trường làm trung tâm điều tiết, tạo môi trường pháp lý minh bạch để doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ sạch. So với giai đoạn 2015-2020, khi chỉ 10% doanh nghiệp Việt Nam áp dụng công nghệ tiết kiệm năng lượng, con số này đã tăng lên 25% vào năm 2024, nhờ các chính sách khuyến khích như giảm thuế cho dự án xanh.

Tuy nhiên, chi phí đầu tư ban đầu, thường từ 500 triệu đến 2 tỷ đồng cho mỗi dây chuyền sản xuất sạch, vẫn là rào cản với doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Thứ hai, kiến tạo năng lực kinh tế xanh thúc đẩy doanh nghiệp đổi mới mô hình sản xuất. Ví dụ, ngành xi măng, vốn chiếm 7% lượng phát thải CO2 toàn cầu, đã có 80 cơ sở tại Việt Nam bắt đầu kiểm kê khí nhà kính từ tháng 10/2024, theo quy định mới.

Các doanh nghiệp lớn như Petrovietnam cũng chuyển hướng sang năng lượng tái tạo, với dự án điện gió ngoài khơi được khởi công vào năm 2024, dự kiến đóng góp 10% sản lượng điện sạch vào năm 2030. Tuy nhiên, chỉ 30% doanh nghiệp vừa và nhỏ có kế hoạch chuyển đổi xanh, do thiếu vốn và nhân lực chuyên môn.

Thứ ba, hợp tác quốc tế xanh mở ra cơ hội tiếp cận tài chính và công nghệ. Sáng kiến JETP, với cam kết 15,5 tỷ USD từ các nước G7 và đối tác, đã hỗ trợ Việt Nam phát triển năng lượng tái tạo, giảm phụ thuộc vào than đá. Các mô hình hợp tác công-tư, như dự án khu công nghiệp sinh thái DEEP C tại Hải Phòng, đã thu hút 32,2 tỷ USD vốn FDI xanh từ 40 quốc gia.

Tuy nhiên, thách thức nằm ở việc chỉ 20% doanh nghiệp Việt Nam đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế về báo cáo phát thải, khiến việc tiếp cận vốn xanh cũng như quy trình chuyển đổi xanh gặp khó khăn.

So với năm 2018, khi Việt Nam chỉ có 5% doanh nghiệp tham gia chuỗi cung ứng xanh, con số này đã tăng lên 15% vào năm 2024, nhờ các hiệp định thương mại tự do (FTA) như EVFTA. Tuy nhiên, cạnh tranh từ các nước ASEAN, như Thái Lan với 25% doanh nghiệp đạt chuẩn xanh, đòi hỏi Việt Nam phải đẩy nhanh cải cách.

Các cơ chế tài chính xanh, như trái phiếu xanh, cũng đang phát triển, với thị trường toàn cầu đạt 2.500 tỷ USD vào năm 2024, nhưng Việt Nam mới huy động được 1% giá trị này.

Dự báo thị trường: Chuyển đổi xanh tác động tài chính và chứng khoán

Tại Tài chính 247, chúng tôi dự báo chuyển đổi xanh sẽ định hình thị trường tài chính và chứng khoán Việt Nam trong 5 năm tới. Nhu cầu năng lượng tái tạo, dự kiến tăng 12% vào năm 2026, sẽ thúc đẩy các dự án điện gió và mặt trời, tạo cơ hội cho cổ phiếu ngành năng lượng như REE, PC1, tăng 8-10% trong quý III/2025. Ngược lại, cổ phiếu ngành xi măng (HT1, BCC) có thể biến động 5% do chi phí kiểm kê khí nhà kính tăng 3-5%.

Doanh nghiệp nên đầu tư vào công nghệ xanh, như hệ thống sản xuất tiết kiệm năng lượng, với mục tiêu lợi nhuận 10% trong 12 tháng hướng tới chuyển đổi xanh. Các ngành nông nghiệp và xuất khẩu, như cà phê và thủy sản, cần áp dụng tiêu chuẩn xanh để tận dụng ưu đãi từ EVFTA, dự kiến tăng kim ngạch xuất khẩu 15% vào năm 2026.

Rủi ro lớn nhất là nếu đồng USD tăng 5%, chi phí nhập khẩu công nghệ xanh có thể tăng 7%, ảnh hưởng doanh nghiệp nhỏ. Ngược lại, nếu Việt Nam thu hút thêm 10 tỷ USD vốn FDI xanh, doanh thu ngành năng lượng tái tạo có thể đạt 2.000 tỷ đồng vào năm 2027.

Thị trường bất động sản cũng hưởng lợi. Nhu cầu đất cho khu công nghiệp sinh thái tại Hải Phòng và Bà Rịa-Vũng Tàu có thể tăng 8%, đẩy giá thuê lên 100-120 USD/m² vào năm 2026. Nhà đầu tư nên ưu tiên cổ phiếu bất động sản công nghiệp (KBC, GVR), mua khi giá điều chỉnh 10% từ đỉnh tháng 4/2025, với lợi suất kỳ vọng 12%/năm thúc đẩy quy trình hướng tới chuyển đổi xanh.