Mỹ áp thuế 46% hàng Việt Nam: Thương mại quốc tế đứng trước sóng gió

Mỹ áp thuế quan mới, Việt Nam đối mặt mức 46% cao ngất

Chiều 2/4/2025 (giờ địa phương), Tổng thống Donald Trump đã công bố chính sách thuế quan đối ứng mới, nhắm vào hàng loạt quốc gia xuất khẩu sang Mỹ. Đáng chú ý, Việt Nam phải chịu mức thuế 46% áp dụng cho 90% tổng lượng hàng hóa nhập khẩu vào thị trường này. Đây là mức thuế cao thứ hai trong danh sách, chỉ đứng sau Campuchia với 49% trên 97% hàng hóa.

Chính sách này không chỉ áp dụng với Việt Nam mà còn mở rộng ra nhiều quốc gia khác. Trong khu vực Đông Nam Á, Thái Lan bị áp thuế 36% cho 72% hàng hóa, Indonesia 32% cho 64%, Malaysia 24% cho 47%, Philippines 17% cho 34%, và Singapore nhẹ nhất với 10% cho 10%. Ngoài khu vực, Trung Quốc đối mặt mức 34% cho 67% hàng hóa, Liên minh châu Âu (EU) 20% cho 39%, Sri Lanka 44% cho 88%, Bangladesh 37% cho 74%, và Ấn Độ 26% cho 52%. Các nước phát triển như Nhật Bản (24%, 46%), Hàn Quốc (25%, 50%), và Thụy Sĩ (31%, 61%) cũng không thoát khỏi danh sách.

Nhóm chịu mức thấp nhất, 10% cho 10% hàng hóa, bao gồm Vương quốc Anh, Australia, Brazil, Chile, Colombia, và Thổ Nhĩ Kỳ. Đáng chú ý, Canada và Mexico được miễn áp thuế lần này, có thể nhờ các thỏa thuận thương mại trước đó với Mỹ. Theo Nhà Trắng, mức thuế 10% sẽ có hiệu lực từ 0h01 ngày 5/4 (11h01 giờ Hà Nội), trong khi các mức cao hơn bắt đầu từ 0h01 ngày 9/4.

Phản ứng từ quốc tế đến ngay lập tức. Bộ trưởng Kinh doanh và Thương mại Anh Jonathan Reynolds tuyên bố London sẽ giữ bình tĩnh và đẩy mạnh đàm phán với Washington để giảm nhẹ mức thuế 10%. “Chúng tôi có nhiều công cụ và sẽ hành động nếu cần,” ông nhấn mạnh, đồng thời cam kết hỗ trợ doanh nghiệp Anh đánh giá tác động.

Từ Italy, Thủ tướng Giorgia Meloni gọi chính sách thuế của Mỹ là “sai lầm,” cảnh báo một cuộc chiến thương mại có thể làm suy yếu phương Tây. Thủ tướng Australia Anthony Albanese thì gay gắt hơn, cho rằng mức thuế áp lên đồng minh như Australia là “không có cơ sở” và làm tổn hại quan hệ song phương, dù ông khẳng định sẽ không trả đũa.

Trump giải thích chính sách này nhằm bảo vệ kinh tế Mỹ trước các hành vi thương mại không công bằng. Ông nhấn mạnh Anh và một số nước được hưởng mức thuế thấp nhờ quan hệ thân thiết, nhưng không loại trừ khả năng tăng thuế nếu có phản ứng đối nghịch từ các đối tác.

Tác động kinh tế toàn cầu ra sao trước thuế quan lên đỉnh?

Mức thuế 46% áp lên 90% hàng hóa Việt Nam là một đòn mạnh vào nền kinh tế xuất khẩu của nước này. Việt Nam, với kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ đạt hàng chục tỉ USD mỗi năm, chủ yếu từ dệt may, điện tử, và giày dép, sẽ chịu ảnh hưởng lớn. Các quốc gia khác như Campuchia (49%), Sri Lanka (44%), hay Bangladesh (37%) cũng rơi vào tình cảnh tương tự, khi phần lớn hàng hóa xuất khẩu phụ thuộc vào thị trường Mỹ.

So với lịch sử, đây là lần hiếm hoi Mỹ áp dụng thuế quan ở mức cao và rộng như vậy. Trong khu vực Đông Nam Á, sự chênh lệch giữa các nước cho thấy cách tiếp cận “tùy chỉnh” của Trump. Singapore, với mức 10% cho 10% hàng hóa, dường như được ưu ái nhờ nền kinh tế mở và quan hệ thương mại cân bằng với Mỹ. Ngược lại, Việt Nam và Thái Lan, vốn có thặng dư thương mại lớn với Mỹ, bị nhắm đến với mức thuế cao hơn hẳn.

Tác động không chỉ dừng ở các nước bị áp thuế. EU, với mức 20% cho 39% hàng hóa, có thể đối mặt với áp lực lạm phát nếu chi phí nhập khẩu từ Mỹ tăng. Trung Quốc, dù đã quen với thuế quan từ thời Trump trước đây, vẫn chịu thêm gánh nặng với 34% trên 67% hàng hóa. Các nước phát triển như Nhật Bản và Hàn Quốc, dù mức thuế thấp hơn, cũng không tránh khỏi ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt trong ngành công nghệ và ô tô.

Phản ứng từ các nhà lãnh đạo cho thấy nguy cơ leo thang căng thẳng thương mại. Dù Australia và Anh chọn không trả đũa, Italy và một số nước EU có thể cân nhắc biện pháp đáp trả nếu đàm phán thất bại. Điều này đặt ra câu hỏi: Liệu chính sách bảo hộ của Trump có thực sự mang lại lợi ích dài hạn cho Mỹ, hay chỉ đẩy thế giới vào vòng xoáy bất ổn?

Nhà đầu tư Việt Nam cần làm gì khi thị trường biến động mạnh

Chính sách thuế quan mới của Mỹ sẽ tạo sóng gió trên thị trường tài chính toàn cầu. Với Việt Nam, cổ phiếu các doanh nghiệp xuất khẩu lớn như dệt may (Vinatex), giày dép (Biti’s), và điện tử có thể chịu áp lực giảm giá trong ngắn hạn. Thị trường chứng khoán Việt Nam (VN-Index) nhiều khả năng biến động mạnh khi nhà đầu tư đánh giá lại tác động của thuế 46%. Ngược lại, các công ty nội địa Mỹ trong lĩnh vực sản xuất có thể hưởng lợi, đẩy chỉ số Dow Jones hoặc S&P 500 tăng tạm thời.

Về bất động sản, nếu thuế quan làm giá hàng hóa tăng, lạm phát tại Mỹ có thể leo thang, kéo theo lãi suất cao hơn. Điều này ảnh hưởng gián tiếp đến Việt Nam qua dòng vốn đầu tư nước ngoài (FDI), vốn nhạy cảm với biến động lãi suất toàn cầu. Doanh nghiệp Việt Nam phụ thuộc vào xuất khẩu sang Mỹ sẽ đối mặt với chi phí cao hơn, buộc phải tìm thị trường thay thế hoặc tối ưu hóa sản xuất.

Nhà đầu tư Việt Nam nên thận trọng trong giai đoạn này. Ưu tiên cổ phiếu ngành tiêu dùng nội địa, giảm tỉ trọng trong các mã xuất khẩu sang Mỹ là lựa chọn an toàn. Doanh nghiệp cần đa dạng hóa thị trường, hướng tới châu Âu hoặc ASEAN để giảm rủi ro. Dù vậy, mọi quyết định cần theo dõi sát phản ứng từ chính phủ Việt Nam và các cuộc đàm phán song phương sắp tới.

Thuế 46% từ Mỹ là thử thách lớn cho Việt Nam và nhiều nước, nhưng cũng mở ra cơ hội tái cấu trúc kinh tế. Sự linh hoạt sẽ là chìa khóa để vượt qua cơn bão này.