Chính sách thuế quan 20% của Trump: Động lực chính trị và thách thức kinh tế

Thuế quan 20% toàn diện của Trump định hình lại thương mại Mỹ

Chính sách thuế quan “toàn diện” 20% đang trở thành tâm điểm chú ý trong kế hoạch kinh tế của Tổng thống Mỹ Donald Trump sau khi nhậm chức lần thứ hai vào ngày 20/1/2025. Đề xuất này nhằm áp dụng mức thuế đồng đều lên hầu hết hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ, đánh dấu bước đi táo bạo để thực hiện cam kết tranh cử năm 2024.

Theo thông tin từ Washington Post ngày thứ Ba tuần này, đội ngũ của ông Trump đang nghiêm túc xem xét chính sách này, bất chấp những lo ngại về tính khả thi và phản ứng từ các đối tác thương mại.

Cố vấn cấp cao Peter Navarro tiết lộ hôm Chủ nhật rằng thuế quan trong giai đoạn “Trump 2.0” có thể mang về 700 tỷ USD mỗi năm cho ngân sách Mỹ. Con số này bao gồm 100 tỷ USD từ thuế 25% áp lên ô tô nhập khẩu (đã công bố trước đó) và 600 tỷ USD từ các loại thuế khác, trong đó thuế quan 20% đóng vai trò chủ đạo. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng mức thu thực tế có thể chỉ đạt khoảng một nửa, nếu các quốc gia khác đáp trả bằng biện pháp tương tự.

Chính sách này không chỉ là công cụ kinh tế mà còn mang ý nghĩa chính trị rõ rệt. Nó thay thế cách tiếp cận “ăn miếng trả miếng” từng được ông Trump cam kết – áp thuế tương ứng với từng quốc gia – vốn gặp khó khăn do cảng quá tải và áp lực từ các nhóm cử tri đòi miễn trừ. Thuế quan toàn diện được xem là giải pháp đơn giản hơn, giảm bớt phức tạp trong quản lý và áp lực chính trị từ việc “chọn lọc” đối tượng chịu thuế.

Tổng thống Trump, khi được hỏi về kế hoạch chi tiết, chỉ trả lời ngắn gọn: “Bạn sẽ thấy trong ít ngày nữa,” để lại nhiều kỳ vọng lẫn hoài nghi.

Tác động kinh tế từ thuế quan 20%

Chính sách thuế quan 20% không chỉ là lời hứa tranh cử mà còn là thử nghiệm kinh tế đầy rủi ro. Phòng nghiên cứu Ngân sách Yale ngày thứ Ba công bố báo cáo cho thấy mức thuế này có thể đẩy lạm phát tại Mỹ tăng thêm hơn 2%. Nếu Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) không can thiệp, sức mua của mỗi hộ gia đình sẽ giảm từ 3.400 đến 4.200 USD mỗi năm. Quỹ Thuế cũng ước tính chi phí trung bình tăng thêm 2.045 USD cho mỗi gia đình, phản ánh gánh nặng trực tiếp lên người tiêu dùng.

Lịch sử thuế quan Mỹ cho thấy, nếu cộng thêm mức 20% vào thuế hiện hành, tỷ lệ thuế quan hiệu quả trung bình sẽ đạt 32,8% – cao nhất kể từ năm 1872. Điều này đánh dấu sự đảo ngược so với xu hướng tự do hóa thương mại kéo dài hàng thập kỷ. Ngay cả các nhóm ủng hộ ông Trump, như Liên minh Vì một nước Mỹ thịnh vượng, cũng thừa nhận rằng giá tiêu dùng sẽ tăng, dù họ lập luận đây là cái giá cần trả để bảo vệ sản xuất nội địa.

Tác động không dừng lại ở người tiêu dùng. Doanh nghiệp Mỹ phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu sẽ đối mặt với chi phí sản xuất cao hơn, làm giảm lợi thế cạnh tranh trên thị trường toàn cầu. Các quốc gia xuất khẩu lớn sang Mỹ, như Trung Quốc hay Canada, có thể trả đũa bằng thuế quan tương ứng, dẫn đến vòng xoáy chiến tranh thương mại. Điều này đặc biệt đáng lo ngại khi các cảng Mỹ đã quá tải, khó xử lý thêm biến động trong chuỗi cung ứng.

Garrett Watson từ Quỹ Thuế nhận định rằng áp thuế theo từng quốc gia tạo ra rủi ro chính trị lớn hơn, với “kẻ thắng người thua” rõ ràng giữa các nhóm lợi ích. Ngược lại, thuế toàn diện 20% phân bổ gánh nặng đồng đều, nhưng cái giá là sự bất ổn kinh tế lan rộng. Ông Trump gọi đây là “sự tái sinh của đất nước,” nhưng các chuyên gia cảnh báo nó có thể làm trầm trọng thêm lạm phát vốn đã là vấn đề nhức nhối ở Mỹ.

Dự báo thị trường từ thuế quan Trump: Cơ hội và rủi ro cho nhà đầu tư

Chính sách thuế quan 20% của Trump sẽ tạo ra những làn sóng lớn trên thị trường tài chính, chứng khoán và bất động sản toàn cầu, bao gồm cả Việt Nam.

Trước hết, giá hàng hóa tại Mỹ tăng sẽ thúc đẩy lạm phát, có thể buộc Fed nâng lãi suất sớm hơn dự kiến. Điều này làm giảm sức hấp dẫn của cổ phiếu công nghệ và tiêu dùng, vốn nhạy cảm với chi phí vốn, trong khi cổ phiếu ngành sản xuất nội địa Mỹ (như thép, ô tô) có thể hưởng lợi ngắn hạn.

Đối với Việt Nam, một nền kinh tế phụ thuộc lớn vào xuất khẩu sang Mỹ, thuế quan mới là thách thức đáng kể. Doanh nghiệp xuất khẩu gỗ, dệt may hay điện tử có thể mất lợi thế giá, buộc phải tìm thị trường thay thế hoặc tối ưu chi phí. Ngược lại, các công ty logistics và sản xuất nội địa tại Mỹ có thể ghi nhận tăng trưởng, mở ra cơ hội cho nhà đầu tư nhắm đến cổ phiếu liên quan.

Theo dõi sát diễn biến này, 60s Hôm Nay khuyến nghị nhà đầu tư cân nhắc chuyển dịch danh mục sang các ngành ít chịu ảnh hưởng từ thương mại quốc tế, như tiêu dùng nội địa hoặc bất động sản công nghiệp, trong quý II/2025.

Về bất động sản, nhu cầu kho bãi tại Mỹ có thể tăng khi doanh nghiệp tích trữ hàng hóa trước thuế quan, tạo cơ hội cho các quỹ đầu tư bất động sản công nghiệp. Tuy nhiên, nếu chiến tranh thương mại leo thang, giá nguyên vật liệu xây dựng nhập khẩu cũng tăng, gây áp lực lên chi phí phát triển dự án. Nhà đầu tư cần thận trọng với các tài sản liên quan đến chuỗi cung ứng toàn cầu, đồng thời theo dõi phản ứng từ Trung Quốc và Canada – hai đối tác lớn của Mỹ.

Dài hạn, chính sách này có thể đẩy nhanh xu hướng “gần bờ” (nearshoring), khi doanh nghiệp Mỹ chuyển sản xuất về nước hoặc sang các nước láng giềng như Mexico. Nhà đầu tư và doanh nghiệp Việt Nam nên chuẩn bị kịch bản đa dạng hóa thị trường, tránh phụ thuộc quá mức vào Mỹ.

Thuế quan 20% của Trump là con dao hai lưỡi, mang lại lợi ích chính trị ngắn hạn nhưng đặt nền kinh tế Mỹ và toàn cầu trước rủi ro lớn. Với lạm phát tăng và sức mua giảm, cơ hội vẫn tồn tại cho những ai nhanh nhạy thích nghi. Đây là thời điểm để cân nhắc chiến lược, đón đầu biến động phía trước.