Mỹ hoãn thuế 90 ngày: Doanh nghiệp Việt tái định hướng chiến lược

Doanh nghiệp Việt Nam tận dụng ân hạn thuế quan Mỹ

Ngày 2/4/2025, Mỹ công bố tạm hoãn áp thuế đối ứng 46% trong 90 ngày, áp dụng mức thuế bổ sung 10% cho hơn 75 quốc gia, bao gồm Việt Nam, mở ra cơ hội cho doanh nghiệp xuất khẩu điều chỉnh chiến lược. Tại tọa đàm “Tác động của thuế quan Mỹ: Trực diện thách thức – Hành động kịp thời” do Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) tổ chức ngày 11/4 ở Hà Nội, các chuyên gia nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tận dụng khoảng thời gian này để tái cấu trúc chuỗi cung ứng (supply chain – mạng lưới sản xuất và phân phối hàng hóa) và đa dạng hóa thị trường.

Ông Vũ Tú Thành, Phó Giám đốc điều hành Hội đồng Kinh doanh Mỹ-ASEAN, cho biết chính sách thương mại Mỹ sẽ tiếp tục biến động, với mục tiêu cân bằng thâm hụt thương mại toàn cầu, vốn đạt 971 tỷ USD năm 2024. Mỹ coi mình chịu bất lợi trong hệ thống thương mại đa phương, dẫn đến các điều chỉnh thuế quan để củng cố vị thế kinh tế. Việt Nam, với kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ đạt 124 tỷ USD (chiếm 30% tổng xuất khẩu), đối mặt áp lực lớn nhưng cũng có cơ hội đàm phán song phương để giảm tác động dài hạn.

Ông Nguyễn Lương Hiền, Phó Tổng Giám đốc PwC Việt Nam, nhấn mạnh 90 ngày ân hạn là “thời gian vàng” để doanh nghiệp lập kế hoạch sản xuất, tối ưu xuất khẩu. Các ngành như dệt may, da giày, và gỗ – đóng góp 35% kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ – cần tính toán cạnh tranh, cân đối tỷ trọng thị trường để tránh gián đoạn. Doanh nghiệp nội địa cũng được khuyến nghị dự báo sức mua, vốn có thể giảm 5-7% do tâm lý thận trọng của người tiêu dùng trước biến động kinh tế.

EuroCham khẳng định niềm tin vào thị trường Việt Nam. Chủ tịch Bruno Jaspaert cho biết, dù kịch bản xấu nhất (thuế cao) có thể làm 20% doanh thu của doanh nghiệp châu Âu “bốc hơi”, không thành viên nào có ý định rời bỏ Việt Nam. Đại sứ EU Julien Guerrier nhấn mạnh EU là đối tác ổn định, với thương mại hai chiều đạt 70 tỷ USD năm 2024, và cam kết hỗ trợ Việt Nam giảm phụ thuộc vào Mỹ – thị trường chỉ chiếm 13% thương mại toàn cầu.

Phân tích tác động thuế quan: Rủi ro và cơ hội cho doanh nghiệp

Chính sách thuế quan Mỹ, dù tạm hoãn, vẫn đặt doanh nghiệp Việt Nam trước bài toán cân bằng lợi ích ngắn hạn và chiến lược dài hạn. Mức thuế 10% hiện tại có thể làm giá hàng hóa xuất khẩu tăng 3-5%, ảnh hưởng đến sức cạnh tranh của dệt may (16 tỷ USD kim ngạch sang Mỹ) và da giày (10 tỷ USD). Nếu thuế 46% được áp lại sau 90 ngày, kim ngạch xuất khẩu có thể giảm 10-15%, tương đương 12-18 tỷ USD, tác động trực tiếp đến GDP – vốn phụ thuộc 40% vào xuất khẩu.

So với năm 2019, khi thuế quan Mỹ-Trung đẩy dòng vốn sang Việt Nam, bối cảnh hiện tại phức tạp hơn. Thâm hụt thương mại Mỹ-Việt (100 tỷ USD năm 2024) khiến Việt Nam dễ bị nhắm đến trong chính sách “cân bằng” của Tổng thống Trump. Tuy nhiên, 90 ngày hoãn thuế là cơ hội để doanh nghiệp tái định vị. Ví dụ, ngành gỗ có thể tăng nhập khẩu nguyên liệu từ Mỹ (gỗ xẻ, veneer) để giảm thâm hụt, như chiến lược từng giúp kim ngạch xuất khẩu gỗ tăng 19% năm 2024, đạt 17,3 tỷ USD.

Doanh nghiệp nội địa cũng không tránh khỏi tác động gián tiếp. Sức mua giảm, như ông Hiền dự báo, có thể làm doanh thu bán lẻ (500.000 tỷ đồng năm 2024) sụt 5%, đặc biệt ở hàng tiêu dùng nhanh. Lịch sử cho thấy, trong khủng hoảng tài chính 2008, sức mua nội địa giảm 8% đã đẩy nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ vào khó khăn. Do đó, lập kế hoạch dự phòng và tối ưu chi phí vận hành (chiếm 20-30% doanh thu) là ưu tiên hàng đầu.

Quan điểm của EuroCham về “tính tự cường” của Việt Nam rất đáng chú ý. Với 16 hiệp định thương mại tự do (FTA), như EVFTA và CPTPP, Việt Nam có thể tăng xuất khẩu sang EU (70 tỷ USD) và Nhật Bản (50 tỷ USD) để bù đắp. Năm 2020, khi đại dịch làm gián đoạn chuỗi cung ứng, xuất khẩu sang EU vẫn tăng 5%, nhờ tận dụng thuế suất 0% từ EVFTA. Điều này chứng minh khả năng thích ứng của doanh nghiệp Việt, nhưng cần chuẩn bị cho các tiêu chuẩn mới về xuất xứ hàng hóa, vốn sẽ chặt chẽ hơn từ Mỹ.

Dự báo thị trường xuất khẩu: Tái cấu trúc chuỗi cung ứng là chìa khóa

Trong 90 ngày tới, doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam có cơ hội định hình lại chiến lược để giảm rủi ro thuế quan. Tại Tài chính 247, chúng tôi nhận định kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ có thể duy trì ở mức 120 tỷ USD trong quý III/2025 nếu doanh nghiệp tận dụng tốt đàm phán song phương. Ngành dệt may (TCM, MSH) và da giày (BRS) nên đẩy mạnh sang EU và Canada, với mục tiêu tăng 10% kim ngạch (tương đương 2 tỷ USD), nhờ FTA. Ngành gỗ (GDT, PTB) có thể hưởng lợi từ nhập nguyên liệu Mỹ, giữ lợi nhuận 15%.

Thị trường chứng khoán sẽ phân hóa. Cổ phiếu xuất khẩu như Vinatex (VGT) có thể tăng 7-10% nếu báo cáo tài chính quý II/2025 cho thấy đa dạng hóa thị trường thành công. Ngược lại, doanh nghiệp phụ thuộc nặng vào Mỹ, như TCM, có thể giảm 5% ngắn hạn. Về bất động sản, nhu cầu đất khu công nghiệp phục vụ sản xuất xuất khẩu tại Bình Dương, Đồng Nai có thể tăng 3%, đẩy giá thuê lên 100-120 USD/m².

Doanh nghiệp nên đầu tư vào công nghệ truy xuất nguồn gốc, đáp ứng tiêu chuẩn Mỹ về xuất xứ (dự kiến siết chặt từ quý IV/2025). Nhà đầu tư cá nhân cần theo dõi dòng vốn ngoại vào cổ phiếu bluechip (VCB, MWG), vốn ổn định hơn trong biến động thuế quan. Rủi ro lớn nhất là nếu đàm phán Việt-Mỹ thất bại, thuế 46% có thể làm xuất khẩu giảm 20%, ảnh hưởng 2-3% GDP. Doanh nghiệp nội địa nên dự trữ hàng hóa, tối ưu tồn kho để ứng phó sức mua giảm.