Doanh nghiệp đồng hành nhà nông, hướng tới nông nghiệp bền vững

Diễn đàn 2025: Liên kết 5 nhà cho nông nghiệp xanh

Diễn đàn “Doanh nghiệp đồng hành cùng nhà nông và phát triển bền vững” vừa diễn ra, do Tổng hội Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam phối hợp tổ chức, quy tụ đại diện Nhà nước, ngân hàng, doanh nghiệp, nhà khoa học và nông dân. Sự kiện diễn ra sau khi Nghị quyết 68-NQ/TW (4/5/2025) được ban hành, nhấn mạnh phát triển kinh tế tư nhân, tạo động lực cho nông nghiệp hiện đại, xanh và bền vững.

Ông Hồ Xuân Hùng, Chủ tịch Tổng hội, nhấn mạnh diễn đàn tập trung vào liên kết “5 nhà” (Nhà nước, Nhà băng, Nhà doanh nghiệp, Nhà khoa học, Nhà nông) để xây dựng chính sách thích ứng bối cảnh mới. Ngành ngân hàng đóng vai trò quan trọng, với các chính sách tín dụng ưu đãi.

PGS.TS. Trần Văn Dũng, Chủ sở hữu Hãng luật Vũ MacKenzie Việt Nam (VMK), đề xuất tín dụng dựa trên phương án sản xuất và hợp đồng bao tiêu (hợp đồng cam kết thu mua nông sản), thay vì tài sản thế chấp, giúp nông dân dễ tiếp cận vốn.

Ông Dũng cũng đề xuất lập Quỹ hỗ trợ nông nghiệp bền vững, tài trợ dự án nông nghiệp xanh, giống cây, vật nuôi thích ứng biến đổi khí hậu và công nghệ canh tác hiện đại. Tín dụng vi mô, thông qua hợp tác giữa ngân hàng, tổ chức tín dụng địa phương và fintech, được xem là giải pháp cho hợp tác xã và nông hộ nhỏ.

Ngân hàng Nam Á, theo ông Đào Duy Nam, Phó Giám đốc Khu vực Miền Bắc, tập trung vào tài chính toàn diện, tín dụng xanh, chuyển đổi số qua hệ sinh thái ngân hàng mở và chuỗi liên kết nông dân-doanh nghiệp-ngân hàng-thị trường. Agribank, ngân hàng chủ lực, phối hợp các tổ chức để phổ biến chính sách tín dụng.

TS. Phùng Hà, Chủ tịch Hiệp hội Phân bón Việt Nam, nhấn mạnh “xanh hóa” ngành phân bón để giảm phát thải khí nhà kính từ sản xuất lúa nước, phân bón và thuốc bảo vệ thực vật. Supe Lâm Thao chuyển hướng thành “người bạn đồng hành của nông nghiệp xanh”, đầu tư dây chuyền phân bón hữu cơ, vi sinh, áp dụng kinh tế tuần hoàn (tái sử dụng chất thải), kiểm soát khí thải.

TS. Mai Quang Vinh, Viện trưởng Viện Công nghệ Xanh, đề xuất nâng cao nhận thức chuyển đổi xanh, áp dụng công nghệ số cho truy xuất nguồn gốc, quản lý sản xuất và đạt tiêu chuẩn Net Zero (phát thải ròng bằng 0), gắn tem nhãn sinh thái Việt Nam.

Phân tích: Tác động của liên kết đến nông nghiệp bền vững

Liên kết “5 nhà” là chiến lược quan trọng để hiện đại hóa nông nghiệp Việt Nam, vốn đóng góp 15% GDP và chiếm 40% lực lượng lao động, theo Tổng cục Thống kê 2024. Nghị quyết 68-NQ/TW mở ra cơ hội cho kinh tế tư nhân, nhưng thách thức nằm ở sự gắn kết còn lỏng lẻo. Năm 2023, chỉ 20% hợp tác xã nông nghiệp có hợp đồng bao tiêu với doanh nghiệp, khiến nông dân chịu rủi ro giá cả và đầu ra.

Ngân hàng đóng vai trò cốt lõi, nhưng tín dụng nông nghiệp chỉ chiếm 22% tổng dư nợ tín dụng năm 2024, theo Ngân hàng Nhà nước. Đề xuất tín dụng dựa trên hợp đồng bao tiêu của ông Dũng có thể tăng tiếp cận vốn, đặc biệt cho 8,5 triệu nông hộ nhỏ. Quỹ hỗ trợ nông nghiệp bền vững, nếu thành lập, sẽ thúc đẩy công nghệ canh tác hiện đại, như tưới tiêu thông minh, tiết kiệm 30-40% nước so với phương pháp truyền thống. Tín dụng vi mô, với sự tham gia của fintech, giảm chi phí giao dịch và thời gian xét duyệt vay từ 7 ngày xuống 1-2 ngày.

“Xanh hóa” phân bón, như Supe Lâm Thao thực hiện, đáp ứng cam kết Net Zero tại COP26. Sản xuất phân bón hữu cơ giảm 25% phát thải khí nhà kính so với phân hóa học, theo Hiệp hội Phân bón Việt Nam. Tuy nhiên, chi phí đầu tư dây chuyền hữu cơ cao (500-700 triệu đồng/dây chuyền nhỏ) là rào cản cho doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Công nghệ số, như blockchain cho truy xuất nguồn gốc, giúp nông sản Việt đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe của EU (Regulation (EC) No 178/2002), nhưng chỉ 15% doanh nghiệp nông nghiệp áp dụng công nghệ này, do thiếu vốn và nhân lực.

So với năm 2018, khi Nghị quyết 26-NQ/TW thúc đẩy nông nghiệp xanh, tiến độ hiện nay chậm do thiếu cơ chế khuyến khích doanh nghiệp. Diễn đàn 2025 là bước tiến, nhưng cần hành động cụ thể từ Nhà nước, như ưu đãi thuế cho doanh nghiệp đầu tư nông nghiệp công nghệ cao, hiện chỉ áp dụng cho 290 doanh nghiệp, theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.

Dự báo: Xu hướng thị trường và khuyến nghị cho doanh nghiệp

Tại Tài chính 247, chúng tôi dự báo ngành nông nghiệp xanh sẽ tăng trưởng 5% trong 2025, đạt 85 tỉ USD, nhờ chính sách tín dụng ưu đãi và nhu cầu nông sản hữu cơ tăng 12% toàn cầu. Cổ phiếu doanh nghiệp phân bón, như Supe Lâm Thao, có tiềm năng tăng 7-9%, do lợi nhuận từ phân bón hữu cơ tăng 15% so với hóa học. Ngành ngân hàng, với Agribank (mã: AGR) và Nam Á, sẽ hưởng lợi từ tín dụng nông nghiệp, dự kiến tăng 25% dư nợ. Bất động sản nông thôn, như đất canh tác công nghệ cao tại Đồng bằng sông Cửu Long, có thể tăng giá 4-6%.

Nhà đầu tư nên ưu tiên cổ phiếu doanh nghiệp nông nghiệp áp dụng công nghệ cao, như Vinaseed (mã: NSC), hoặc ngân hàng có chiến lược tín dụng xanh. Quỹ ETF ngành nông nghiệp, như VFMVN30, là lựa chọn an toàn, với mức tăng trưởng 8%/năm. Đối với bất động sản, đất gần khu nông nghiệp công nghệ cao (Lâm Đồng, An Giang) là cơ hội, nhưng cần kiểm tra pháp lý kỹ lưỡng.

Doanh nghiệp cần đầu tư vào công nghệ số, như blockchain, để truy xuất nguồn gốc, tăng giá trị xuất khẩu. Hợp tác với ngân hàng và fintech giúp tiếp cận tín dụng vi mô, giảm chi phí vận hành. Nông dân và hợp tác xã nên tham gia chương trình hỗ trợ của Agribank, như gói vay ưu đãi 6,5%/năm, để áp dụng công nghệ canh tác. Nhà nước cần ban hành ưu đãi thuế, giảm 30% thuế thu nhập doanh nghiệp cho đầu tư nông nghiệp xanh, và đẩy nhanh thành lập Quỹ hỗ trợ nông nghiệp bền vững trước 2026.