Doanh nghiệp nông sản Việt đặt hy vọng vào thuế đối ứng thấp từ Mỹ

Doanh Nghiệp Xuất Khẩu Nông Sản Việt Đối Mặt Thuế Quan Mỹ 46%

Ngành xuất khẩu nông sản Việt Nam đang đứng trước thách thức lớn khi Tổng thống Donald Trump công bố áp mức thuế đối ứng 46% lên hàng hóa Việt Nam. Quyết định này gây bất ngờ cho doanh nghiệp, đặc biệt trong bối cảnh Hoa Kỳ là thị trường lớn nhất của nông sản Việt, đóng góp 13,8 tỉ USD trong tổng kim ngạch xuất khẩu năm 2024, vượt qua Trung Quốc với 13,6 tỉ USD.

Dù vậy, các doanh nghiệp vẫn lạc quan, kỳ vọng các vòng đàm phán sắp tới giữa hai Chính phủ sẽ giúp giảm mức thuế này, đặc biệt với nhóm hàng nông sản như rau quả – lĩnh vực có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất trong vài năm qua.

Ông Nguyễn Văn Mười, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, cho biết cán cân thương mại rau quả giữa Việt Nam và Hoa Kỳ hiện nghiêng về phía Mỹ. Năm 2024, Việt Nam xuất khẩu rau quả sang Mỹ đạt 360 triệu USD, trong khi nhập khẩu từ Mỹ lên tới 540 triệu USD. Thị phần rau quả Việt Nam tại Mỹ chỉ chiếm 1,2% tổng kim ngạch nhập khẩu hằng năm của nước này, so với mức hơn 20% mà rau quả Mỹ chiếm tại Việt Nam.

Điều này cho thấy tác động của nông sản Việt lên thị trường Mỹ là không đáng kể, tạo cơ sở để doanh nghiệp hy vọng về mức thuế đối ứng thấp hơn khi đàm phán chính thức diễn ra vào ngày 9/4.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến cũng nhận định rằng, dù chịu ảnh hưởng trực tiếp từ thuế quan mới, Việt Nam vẫn có lợi thế nhờ mối quan hệ đối tác chiến lược toàn diện với Hoa Kỳ. Chính phủ đã tổ chức hai phiên họp để thảo luận giải pháp, tập trung vào việc nâng cao chất lượng sản phẩm, giảm giá thành và mở rộng thị trường xuất khẩu. “Chúng ta cần giữ vững chiến lược ‘dĩ bất biến, ứng vạn biến’, vừa đảm bảo năng suất, vừa cạnh tranh hiệu quả”, ông Tiến nhấn mạnh.

Các doanh nghiệp rau quả đặc biệt kỳ vọng vào đàm phán, bởi sản phẩm Việt Nam (chủ yếu là rau quả nhiệt đới) không cạnh tranh trực tiếp với hàng ôn đới từ Mỹ. Điều này mở ra cơ hội để hai bên tiếp tục thúc đẩy thương mại song phương mà không gây xung đột lợi ích lớn. Tuy nhiên, trước khi mức thuế cụ thể được công bố, doanh nghiệp vẫn phải chuẩn bị cho mọi kịch bản, từ tái cơ cấu sản xuất đến điều chỉnh chiến lược thị trường.

Phân Tích Tác Động Thuế Quan Mỹ Lên Doanh Nghiệp Nông Sản Việt

Mức thuế đối ứng 46% từ Mỹ là một “cú sốc” tài chính với doanh nghiệp xuất khẩu nông sản Việt Nam, nhưng dữ liệu cho thấy ảnh hưởng có thể không quá nặng nề như lo ngại ban đầu. Với kim ngạch xuất khẩu nông sản sang Mỹ đạt 13,8 tỉ USD trong năm 2024, chiếm khoảng 22% tổng kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản (ước tính 62-63 tỉ USD), Hoa Kỳ là thị trường quan trọng hàng đầu.

Tuy nhiên, rau quả – nhóm hàng tiềm năng nhất – chỉ đóng góp 360 triệu USD, tương đương chưa đến 3% giá trị xuất khẩu sang Mỹ. Điều này cho thấy mức độ phụ thuộc vào thị trường Mỹ không quá lớn ở nhóm hàng này, tạo cơ hội để đàm phán giảm thuế.

So với lịch sử, Việt Nam từng đối mặt với các rào cản thuế quan từ Mỹ, như thuế chống bán phá giá (anti-dumping tax) với cá tra và tôm. Tuy nhiên, nhờ đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng và đàm phán hiệu quả, các ngành này vẫn duy trì được sức cạnh tranh. Lần này, với rau quả, lợi thế nằm ở sự khác biệt về chủng loại sản phẩm.

Ông Nguyễn Văn Mười chỉ ra rằng, rau quả nhiệt đới Việt Nam như thanh long, xoài không cạnh tranh trực tiếp với táo, nho ôn đới từ Mỹ. Ngược lại, Mỹ đang chiếm ưu thế tại Việt Nam với các sản phẩm ôn đới, cho thấy tiềm năng thương mại hai chiều vẫn còn rộng mở.

Dù vậy, thách thức không nhỏ. Nếu thuế 46% áp dụng đồng loạt, chi phí xuất khẩu sẽ tăng đáng kể, đẩy giá thành sản phẩm lên cao và làm giảm sức cạnh tranh so với các nước như Thái Lan, Ấn Độ. Ông Mười lưu ý, nhiều doanh nghiệp chế biến rau quả đặt nhà máy xa vùng nguyên liệu, như tại TP.HCM hay Long An, dẫn đến chi phí vận chuyển tăng. Điều này đòi hỏi tái cơ cấu sản xuất để tối ưu hóa chi phí – một cơ hội tiềm ẩn trong khó khăn.

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhấn mạnh rằng, ngoài đàm phán với Mỹ, Việt Nam cần đa dạng hóa thị trường để giảm phụ thuộc. Trung Quốc, với 13,6 tỉ USD kim ngạch xuất khẩu nông sản năm 2024, là lựa chọn khả thi nhờ các hiệp định đã ký về sầu riêng đông lạnh và thủy sản. Châu Âu, chiếm 44% kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản, cũng là hướng đi đầy hứa hẹn nếu doanh nghiệp đáp ứng được tiêu chuẩn khắt khe của khu vực này.

Dự Báo Thị Trường: Cơ Hội Và Thách Thức Cho Doanh Nghiệp Nông Sản Việt

Mức thuế đối ứng 46% từ Mỹ có thể gây biến động ngắn hạn cho thị trường tài chính và doanh nghiệp xuất khẩu nông sản Việt Nam, nhưng triển vọng dài hạn vẫn khả quan nếu đàm phán thành công. Trong kịch bản xấu nhất, nếu thuế không giảm, giá thành tăng sẽ khiến doanh nghiệp mất lợi thế cạnh tranh tại Mỹ, đặc biệt với các mặt hàng nhạy cảm về giá như rau quả.

Điều này có thể kéo theo áp lực lên cổ phiếu các doanh nghiệp nông nghiệp niêm yết, như nhóm chế biến thủy sản (VHC, ANV) hoặc rau quả (PAN), khi nhà đầu tư lo ngại lợi nhuận giảm.

Tuy nhiên, kịch bản tích cực hơn đang được kỳ vọng. Nếu Việt Nam thuyết phục được Mỹ áp thuế thấp hơn cho nông sản (dựa trên thị phần nhỏ 1,2% tại Mỹ), doanh nghiệp có thể duy trì đà tăng trưởng xuất khẩu sang thị trường này. Đồng thời, việc tái cơ cấu sản xuất và mở rộng sang Trung Quốc, EU sẽ giúp giảm rủi ro phụ thuộc. Thị trường chứng khoán có thể phản ứng tích cực với các doanh nghiệp nhanh chóng thích nghi, đặc biệt những công ty đầu tư vào công nghệ chế biến sâu để tăng giá trị sản phẩm.

Về bất động sản, nếu xuất khẩu nông sản sang Mỹ suy giảm, nhu cầu thuê đất công nghiệp tại các tỉnh trọng điểm như Đồng Nai, Bình Dương có thể chững lại, ảnh hưởng đến giá thuê trong ngắn hạn. Ngược lại, nếu đàm phán thành công, dòng vốn từ xuất khẩu sẽ tiếp tục hỗ trợ phát triển các khu công nghiệp chế biến.

Tại Tài chính 247, chúng tôi khuyến nghị doanh nghiệp tập trung vào công nghệ chế biến, giảm chi phí logistics và đa dạng thị trường. Nhà đầu tư nên theo dõi sát cổ phiếu ngành nông sản, ưu tiên mua khi giá điều chỉnh 5-7% sau ngày 9/4, khi mức thuế chính thức được công bố.

Dài hạn, mục tiêu xuất khẩu nông lâm thủy sản 64-65 tỉ USD năm 2025 vẫn trong tầm tay, nhờ các ngành chủ lực như gỗ, thủy sản bù đắp tác động từ rau quả. Chính sách thuế quan Mỹ là thách thức, nhưng cũng là động lực để doanh nghiệp Việt nâng cao năng lực cạnh tranh toàn cầu.