Thương mại Việt – Mỹ rực rỡ đến bão thuế quan

Hành trình thương mại đầy ấn tượng

Quan hệ thương mại Việt – Mỹ từng là câu chuyện thành công đáng tự hào. Từ khi bình thường hóa quan hệ năm 1995, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ đã bứt phá từ 450 triệu USD lên 119,6 tỷ USD vào năm 2024. Nhưng giờ đây, “cơn gió ngược” từ chính sách thuế quan mới của Mỹ, với mức 46% áp từ 9/4/2025, đang thử thách sức bền của mối quan hệ này.

Nhìn lại, năm 2019, Việt Nam xuất sang Mỹ 61,35 tỷ USD, vượt mốc 100 tỷ USD vào năm 2021 với 113 tỷ USD – ngay giữa đại dịch. Đến năm 2024, con số đạt 119,6 tỷ USD, khẳng định Việt Nam là đối tác thương mại hàng đầu của Mỹ. Dệt may, thủy sản, điện tử và máy móc dẫn đầu, với 37 mặt hàng vượt kim ngạch 1 tỷ USD, trong đó 8 mặt hàng trên 10 tỷ USD.

Thủy sản là điểm sáng: năm 2024 đạt 1,8 tỷ USD, tăng 17%, nhờ tôm và cá tra. Dệt may ghi dấu 16,1 tỷ USD, trong khi điện tử và linh kiện đạt 23,2 tỷ USD, tăng 36,3%. Hai tháng đầu 2025, xuất khẩu sang Mỹ đạt 19,5 tỷ USD, tăng 16,3%, cho thấy đà tăng trưởng vẫn mạnh mẽ – cho đến khi Mỹ công bố thuế mới.

Cú sốc thuế 46% với các doanh nghiệp

Ngày 2/4/2025, Tổng thống Donald Trump tuyên bố áp thuế lên hơn 180 đối tác thương mại, trong đó Việt Nam chịu mức 46% – cao nhất cùng Trung Quốc và một số nước châu Á khác. Chính sách này, nhắm vào công nghệ cao và điện tử tiêu dùng, bắt đầu từ 9/4/2025, được Mỹ giải thích là bảo vệ sản xuất nội địa trước hàng giá rẻ.

Động thái gây lo ngại lớn cho doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là các công ty FDI. “Chi phí tăng, đơn hàng giảm là điều khó tránh,” một lãnh đạo doanh nghiệp điện tử chia sẻ. Các ngành như dệt may, thủy sản cũng lo lắng khi Mỹ có thể siết chặt giám sát, làm xáo trộn chuỗi cung ứng.

Trước đây, thương mại Việt – Mỹ luôn phục hồi nhanh sau khủng hoảng. Năm 2020, dù Covid-19 hoành hành, kim ngạch vẫn tăng 19,8% lên 90,8 tỷ USD. Nhưng lần này, mức thuế cao kỷ lục đặt ra bài toán khó: làm sao giữ vững thị trường Mỹ – nơi chiếm 27,2% tổng xuất khẩu Việt Nam năm 2023?

Đổi chất lượng, đa dạng thị trường

Thách thức từ thuế quan không chỉ là nguy cơ mà còn là cơ hội để Việt Nam nhìn lại. Thay vì phụ thuộc vào tăng trưởng số lượng, đã đến lúc tập trung nâng chất lượng sản phẩm. “Chúng ta cần chuỗi cung ứng minh bạch, giá trị gia tăng cao hơn,” một chuyên gia kinh tế nhận định.

Đa dạng hóa thị trường cũng là lời giải. Châu Âu, Nhật Bản hay Ấn Độ có thể thay thế phần nào thị trường Mỹ nếu thuế kéo dài. Đồng thời, Việt Nam cần chủ động ứng phó phòng vệ thương mại, đàm phán với Mỹ để giảm tác động. “Đây là lúc thử sức bền và sự linh hoạt,” chuyên gia nói thêm.

Sự tăng trưởng thần kỳ của thương mại Việt – Mỹ từng là niềm tự hào. Nhưng trước “sóng gió thuế quan”, Việt Nam phải hành động nhanh để không chỉ giữ vững mà còn tiến xa hơn trên bản đồ kinh tế toàn cầu.